آرتروز مچ دست: درمان، علائم و علت

آرتروز یک بیماری است که بافت‌های درون مفاصل را درگیر می‌کند. آرتروز می‌تواند ناشی از وجود یک التهاب حاد (کوتاه مدت) یا مزمن (مداوم) در مفصل و بافت اطراف آن باشد. آرتروز همچنین می‌تواند بعد از وارد آمدن یک ضربه به مفصل (مانند شکستن انگشت) رخ دهد و یا احتمالاً ناشی از دلایل ژنتیکی (وراثت) و محیط باشد. در بیماری آرتروز، مفاصل به تدریج از بین می‌روند زیرا غضروف‌ها ساییده شده‌اند. غضروف بافت نرم و بالشتک مانندی است که مفاصل را می‌پوشاند. آرتروز اغلب، اما نه همیشه، دردناک است و ممکن است منجر به کاهش دامنه حرکت، تغییر شکل و از دست رفتن عملکرد مفصل شود. اگرچه هرکدام از مفصل‌های بدن در معرض خطر آرتروز هستند، اما دست و مچ دست نقاطی هستند که احتمال بروز آرتروز در آنها بیشتر است.

[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#cacaca”]

سفتی، درد و تورم مربوط به آرتروز می‌تواند دامنه حرکت مچ دست را به شدت کاهش دهد. اجتناب از فعالیت فیزیکی به دلیل وجود درد و ناراحتی نیز می‌تواند منجر به کاهش قدرت عضلانی و سفتی بیشتر عضلات شود. دکتر رئیس‌السادات با تنظیم بهترین و پیشرفته‌ترین برنامه ورزشی به عنوان بخشی از برنامه درمانی آرتروز، می‌تواند به بهبود تحرک مفاصل، تقویت قدرت عضلات و بهبود شرایط فیزیکی بدن کمک کند.

[/alert]

انواع آرتروز

استئوآرتریت (آرتریت دژنراتیو)

استئوآرتریت، شایع‌ترین نوع آرتروز است. استئوآرتریت ممکن است یک یا چند مفصل، در هر نقطه از بدن را درگیر کند. این نوع آرتروز معمولاً در مراحل بعد از میان‌سالی رخ می‌دهد و بیشتر دست‌ها و مفاصلی مانند ران‌ها و زانوها که وزن زیادی تحمل می‌کنند را درگیر می‌کند.

علائم

استئوآرتریت می‌تواند باعث بروز علائم زیر شود:

• درد
• تغییر شکل مفصل
• محدود کردن دامنه حرکت مفصل

علل

تعدادی عامل وجود دارند که تصور می‌شود در شروع و توسعه این بیماری مؤثر هستند:

• ملاحظات مکانیکی (به‌عنوان مثال ثبات و هم‌ترازی مفصل)، بر توزیع نیروهای وارده بر مفصل تأثیر می‌گذارند و بنابراین در طولانی مدت، باعث وارد آمدن ضربه به مفصل و آسیب دیدن آن می‌شوند.
• مواد خاصی (به‌عنوان مثال عوامل بیوشیمیایی) که در خود غضروف وجود دارند.

عوامل خطر

عوامل خطری که باعث بروز استئوآرتریت می‌شوند، عبارتند از:

• سن
• آسیب‌های ضربه‌ای (مانند شکستن مچ دست)
• عفونت‌های مفصلی
• استفاده بیش از حد از مفصل
• ژنتیک

آرتریت روماتوئید

آرتریت روماتوئید یک بیماری التهابی و خود ایمنی است که کل بدن و به خصوص مفاصل را درگیر می‌کند. خود ایمنی به این معنی است که بدن به بافت‌های خود حمله می‌کند؛ سیستم ایمنی بدن به جای محافظت از بافت‌های بدن، آنها را از بین می‌برد. آرتریت روماتوئید معمولاً در دست‌ها، مچ دست‌ها، مچ پاها و پاها شروع می‌شود و اغلب همان مفاصل در هر دو طرف بدن را درگیر می‌کند؛ در نهایت بیشتر مفاصل دیگر بدن نیز تحت تأثیر آن قرار می‌گیرند.

علل

اگرچه علت آرتریت روماتوئید ناشناخته است، اما تصور می‌شود که عوامل ژنتیکی نقش مهمی در بروز این بیماری دارند.

برخی از بیماری‌هایی که باعث التهاب و درد مفاصل می‌شوند، عبارتند از:

• لوپوس
• نقرس
• شبه نقرس (Pseudogout)
• اسپوندیلیت انکیلوزان
• پسوریازیس (آرتریت مربوط به بیماری التهاب روده‌ها)

علائم

علائم آرتروز صرف نظر از علت بروز آن، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• علامت اصلی آرتروز، وجود درد در محدوده مفصل است. در ابتدا درد می‌آید و می‌رود و هنگام استفاده از مفصل درد آن بدتر می‌شود (مانند زمانی‌که اجسام سنگین را در دست بگیریم). با این حال این نوع درد با استراحت برطرف می‌شود.
• همچنان که آرتروز پیشرفت می‌کند، دامنه حرکت مفصل به تدریج کاهش می‌یابد. با این حال برخی اوقات که حرکت کم می‌شود، درد نیز کاهش پیدا می‌کند.
• یکی دیگر از علائم آرتروز صدا دادن مفصل است به این معنی که مفصل هنگام حرکت کردن صدایی شبیه کلیک کردن و ترق و تروق می‌دهد. این صدا ناشی از ساییده شدن تدریجی غضروف‌ها است.
• مفاصل ورم می‌کنند و اغلب قرمز و نسبت به لمس کردن حساس می‌شوند. این یکی از علائم آسیب دیدن بافت اطراف مفصل و واکنش استخوان نسبته به آن، است. از آنجایی که بافت نرم مفصل به تدریج ساییده می‌شود و از بین می‌رود، مفصل تغییر شکل پیدا می‌کند.
• ضعف مفاصل که ناشی از درد، از دست دادن دامنه حرکت و تغییر شکل مفصل است.

تشخیص

دکتر رئیس‌السادات برای تشخیص آرتروز، مچ دست شما را معاینه می‌کند تا ببیند که آیا ورم کرده است یا خیر. وجود ورم می‌تواند به پزشک بگوید که بیشتر مفاصل مچ دست، درگیر بیماری آرتروز هستند. دامنه حرکت انگشتان دست نیز همین مسئله را بیان می‌کند. مشکلات مچ دست می‌تواند تاندون این ناحیه را تحت تأثیر قرار دهد.

سپس دکتر رئیس‌السادات، دامنه حرکت مچ دست شما را بررسی می‌کند. او از شما می‌خواهد که مچ دست‌های خود را در تمامی جهات بپیچانید و خم کنید. درنهایت پزشک مچ دست و مفاصل انگشت شست شما را با دست فشار می‌دهد تا نواحی اصلی درد را مشخص کند.

درمان

استراحت

فعالیت‌هایی که باعث درد می‌شوند را کاهش دهید و متوقف یا اصلاح کنید. اصلاح حرکات و فعالیت‌ها، گام ساده‌ای است که می‌تواند به شما کمک کند تا ناچار به انجام عمل جراحی مچ دست نباشید. ممکن است لازم باشد که از انجام کارهای دستی مانند بازی گلف و بلند کردن اجسام اجتناب کنید.

سرما / گرما 

برای کاهش درد و تورم مچ دست می‌توانید بر روی آن کیسه یخ یا کیسه آب گرم بگذارید.

اسپیلینت (آتل کردن)

آتل کردن مچ دست ممکن است به صورت موقت یا حتی برای طولانی مدت درد آرتروز را تسکین دهد. شما می‌توانید یک اسپیلینت مخصوص برای خود سفارش دهید که مچ دست و ساعدتان را به‌طور کامل بپوشاند. اسپیلینت که اغلب در شب نیز قابل‌استفاده است، مچ دست را ثابت نگه می‌دارد و به انگشتان اجازه حرکت می‌دهد.

دارو

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDها)، التهاب مفاصل مچ دست را کاهش می‌دهند. آسپیرین و ایبوپروفن هر دو، از دسته NSAIDها هستند. در صورتی‌که به نارسایی کلیه یا مشکلات گوارشی مبتلا باشید، پزشک مصرف طولانی مدت این داروها را به شما توصیه نمی‌کند.

تزریق

تزریق استروئید نیز می‌تواند درد را تسکین دهد. در صورتی‌که علائم شما متوسط یا شدید باشد، ممکن است دکتر رئیس‌السادات تزریق استروئید را پیشنهاد کند. معمولاً تزریق استروئید علائم آرتروز را به صورت موقت بهبود می‌بخشد.

داروهای ضدروماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDها) 

اگر تمامی روش‌ها را امتحان کرده و جوابی نگرفته‌اید، ممکن است دکتر رئیس‌السادات روش‌های درمانی پیشرفته‌تر از جمله استفاده از داروهای ضدروماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDها) را به شما پیشنهاد کند.

ورزش

یک برنامه ورزشی مناسب که شامل ترکیبی از سه نوع تمرینات دامنه حرکتی، تقویتی و استقامتی باشد، می‌تواند علائم آرتروز را تسکین دهد و مفاصل را در برابر آسیب بیشتر محافظت کند. ورزش مزایای دیگری نیز دارد که عبارتند از:

• کمک به حفظ حرکت طبیعی مفاصل
• افزایش انعطاف‌پذیری و قدرت عضلات
• کمک به حفظ وزن متعادل و در نتیجه کاهش فشار وارده به مفاصل
• کمک به حفظ قدرت و سلامتی استخوان‌ها و بافت غضروفی مفاصل
• بهبود استقامت و قابلیت قلبی- عروقی

تمرینات دامنه حرکت

تمرینات دامنه حرکت (ورزش‌های کششی یا انعطاف‌پذیری)، با افزایش و حفظ توانایی حرکت و انعطاف‌پذیری مفاصل، به حفظ عملکرد طبیعی آنها کمک می‌کند.

حرکات چرخشی مچ دست. بازوی خود را به صورت کشیده در مقابل خود بگیرید. با مچ دست خود، کار کنید و به آرامی آن را در تمامی جهات داخلی و خارجی (در یک دایره فرضی) بچرخانید. ۸ تا ۱۰ بار این حرکات را تکرار کنید.

کشش پشت دست. بازوی خود را به صورت کشیده در مقابل خود بگیرید و کف دست خود را بالا بیاورید طوری‌که پشت دست رو به روی شما باشد. به آرامی کف دست را به عقب بکشید تا یک کشش ملایم را در پشت دست خود احساس کنید. سپس کف دست را به سمت پایین بیاورید تا یک کشش را در جلوی دست خود احساس کنید. ۸ تا ۱۰ بار این حرکات را تکرار کنید.

کشش مفاصل انگشتان. بازوی خود را به صورت کشیده در مقابل خود بگیرید و کف دست خود را به سمت جلو قرار دهید. انگشتان خود را به آرامی به سمت داخل حلقه کنید طوری که دست مشت شود. سپس به آرامی انگشتان را باز کنید تا به‌طور کامل به صورت صاف و مستقیم قرار گیرند. ۸ تا ۱۰ بار این حرکات را تکرار کنید. این تمرین که جزء حرکات پگی (Peggy) محسوب می‌شود برای حرکت ملایم تمامی مفاصل دست، بسیار مؤثر است.

کشش مچ دست. بازوی خود را به صورت کشیده در مقابل خود بگیرید طوری‌که کف دست به سمت بالا باشد. انگشتان خود را به سمت داخل کف دست حلقه کنید. سپس مچ دست خود را به سمت جلو خم کنید و در همان حال انگشتان را باز کنید و مچ دست را به سمت پشت خم کنید. این تمرین که جزء حرکات پگی (Peggy) محسوب می‌شود بسیار ملایم و ساده است و گردش خون در مچ دست و دست‌ها را افزایش می‌دهد.

تمرینات تقویتی

عضلات قوی، ثبات مچ دست را حفظ می‌کنند و آن‌را در برابر آسیب بیشتر محافظت می‌کنند. چندین نوع از تمرینات تقویتی وجود دارد که اگر صحیح انجام شود می‌تواند بدون تحریک مفصل مچ دست، قدرت بافت عضلات را حفظ کند یا افزایش دهد.

• تمرینات ایزومتریک. این تمرینات طوری طراحی شده که بدون نیاز به خم کردن مفاصل، گروه‌های عضلانی را تقویت می‌کند. اگرچه در تمرینات ایزومتریک، مفصل هیچ‌گونه حرکتی ندارد اما با استفاده از یک‌سری حرکات خمشی متناوب و دوره‌های استراحت، گروه‌های عضلانی تقویت می‌شوند.
• تمرینات ایزوتونیک. این تمرینات شبیه تمرینات دامنه حرکتی هستند زیرا در آنها مفاصل حرکت می‌کنند. با این حال این گروه از تمرینات فشرده‌تر هستند و از طریق افزایش تکرار یا سرعت تکرار یا به‌وسیله انجام تمرینات مقاومتی سبک وزن با دمبل و یا باندهای کششی، قدرت بیشتری را برای عضلات فراهم می‌کنند.

فیزیوتراپی

یک فیزیوتراپیست با آموزش دستورالعمل صحیح تمرینات ایزومتریک و ایزوتونیک، می‌تواند به شما کمک کند.

هیدروتراپی (آب‌درمانی)

هیدروتراپی یا آب‌درمانی، برنامه‌ای ورزشی است که در یک استخر بزرگ انجام می‌شود. ممکن است هیدروتراپی درد مفاصل را کاهش دهد؛ به این دلیل که آب کمی از فشار وارده به مفاصل را می‌کاهد.

جراحی

عمل جراحی زمانی توصیه می‌شود که تمامی روش‌های درمانی ذکرشده در بالا، مؤثر واقع نشود و درد را تسکین ندهد؛ یا زمانی‌که تغییر شکل مفصل آن‌قدر شدید باشد که دست توانایی حرکت کردن را از دست بدهد. جراح با استفاده از عمل جراحی می‌تواند استخوان را بردارد، استخوان را جوش کند و یا کلاً آن را عوض کند.

• جراحی ترمیمی
• جوش مفصل
• تعویض مفصل