درمان دررفتگی، نیمه دررفتگی و بی ثباتی مفصل آرنج دست چیست؟
وقتی سطوح مفصلی آرنج در اثر نیروهای وارده جابهجا شوند، “دررفتگی آرنج” پدید میآید. مفصل آرنج دومین مفصلی است که اغلب جابجا در بزرگسالان (پس از دررفتگی شانه) دچار دررفتگی میشود. دررفتگی آرنج میتواند کامل و یا جزئی باشد. دررفتگی جزئی معمولاً تحت عنوان” نیمهدررفتگی” شناخته میشود. مقدار نیروی مورد نیاز برای ایجاد یک دررفتگی آرنج میتواند همزمان باعث شکستگی استخوانها نیز شود. بنابراین اغلب این دو آسیبدیدگی (دررفتگی-شکستگی) باهم رخ میدهند.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#cacaca”]
در کلینیک دکتر رئیسالسادات پیشرفتهترین فرایندهای تشخیصی، درمانی و توانبخشی لازم برای مبتلایان به دررفتگی آرنج فراهم شده است. ایشان با ارائه بهترین و مؤثرترین روشهای فیزیوتراپی، دامنه حرکتی آرنج را تا حد زیادی اصلاح خواهند نمود.
[/alert]
چه بخشی از آرنج در دررفتگی تحت تأثیر قرار میگیرد؟
مفصل آرنج از تلاقی استخوانهای همروس (استخوان بازو)، اولنا (استخوان بزرگتر ساعد، که در طرف مقابل انگشت شست شما واقعشده است) و رادیوس (استخوان کوچکتر ساعد که در سمت انگشت شست واقعشده است) تشکیل میشود.
آرنج در اصل یک مفصل لولایی است، به این معنی که قادر است مانند یک لولا خم و راست گردد. اما یک مفصل دومی نیز در انتهای استخوان رادیوس (سر زند زبرین) و استخوان بازو وجود دارد. عملکرد این مفصل پیچیده است، زیرا که استخوان رادیوس باید توانایی چرخش داشته باشد که در پی آن شما بتوانید کف دست خود را به سمت بالا یا پایین بچرخانید. همزمان، با خم و راست کردن آرنج، باید قابلیت لغزیدن در برابر استخوان بازو را نیز داشته باشد. عملکرد این مفصل حتی از این هم پیچیدهتر است، زیرا که هنگام چرخاندن مچ، استخوان زند زبرین (رادیوس) باید بتواند در مقابل استخوان زند زیرین (اولنا) به راحتی بلغزد. درنتیجه، انتهای استخوان زند زبرین در مفصل آرنج شکلی شبیه یک دسته صاف همراه یک فنجان به خود میگیرد تا بتواند به شکل مناسبی با استخوان بازو، هماهنگ گردد. لبه این استخوانها صاف و نرم میباشد به نحوی که بتوانند به راحتی در برابر استخوان بازو لغزش داشته باشند.
غضروف مفصلی بافتی است که انتهای استخوانها را در مفاصل پوشش میدهد. در مفاصل بزرگ که بار زیادی را متحمل میشوند، قطر غضروف میتواند تا حدود ۷ میلیمتر عمق داشته باشد. ازآنجاکه بر مفصل آرنج وزن زیادی تحمیل نمیشود، قطر غضروف کمی نازکتر است. غضروف مادهای سفید و روشن است که قوامی لاستیکی دارد.
غضروف ماهیت لغزندهای دارد، بنابراین به راحتی اجازه میدهد سطح استخوانها در مفصل در مقابل یکدیگر بدون ایجاد هرگونه آسیبی، لغزش داشته باشند. در مفصل آرنج، غضروف انتهای استخوان بازو، زند زیرین و زند زیرین را پوشش میدهد.
چندین رباط مهم در آرنج وجود دارد. معمولاً رباطها در اطراف یک مفصل باهم ترکیب شده و کپسول مفصلی را شکل میدهند. کپسول مفصلی کیسهای محتوی مایع است که اطراف مفصل را احاطه میکند. درون این کیسه مایعی روان کننده وجود دارد که به آن “مایع مفصلی” یا “مایع سینوویال” میگویند.
در آرنج دو رباط مهم وجود دارد به نامهای: “رباط طرفی داخلی” و ” رباط طرفی خارجی”.
رباط طرفی داخلی در لبه داخلی آرنج و رباط طرفی خارجی در لبه خارجی مفصل آرنج واقع شدهاند. این دو رباط با همکاری یکدیگر، استخوان بازو را به استخوان زند زیرین متصل نگه میدارند. این دو رباط باعث میشوند ثبات این دو استخوان در کنار یکدیگر حفظ شده و بتوانند به راحتی در شیاری که در انتهای استخوان بازو شکل یافته است، بر روی یکدیگر بلغزند. این رباطها منبع اصلی ثبات آرنج محسوب میشوند. هنگام آسیبدیدگی و یا دررفتگی آرنج، احتمال پارگی این دو رباط وجود دارد. اگر آنها به درستی ترمیم نیابند، ممکن است مفصل آرنج سست یا بیثبات گردد.
همچنین یک رباط مهم دیگری در آرنج وجود دارد به نام “رباط حلقوی” یا “رباط انولار”. این رباط به دور سر استخوان بازو حلقه زده و آن را محکم در برابر زند زیرین نگه میدارد. کلمه “انولار” در لغت به معنای حلقهای شکل میباشد. رباط انولار حلقهای را در اطراف استخوان بازو شکل میدهد تا آن را در موقعیت مناسب خود باثبات کند. هنگام دررفتگی کل آرنج یا فقط دررفتگی سر استخوان بازو، ممکن است این رباط دچار پارگی گردد.
علل
دررفتگی آرنج اغلب درنتیجه تروما یا ضربه اتفاق میافتد. شایعترین ضربه دیدگی که در پی آن دررفتگی آرنج اتفاق میافتد، افتادن با دستان باز میباشد. هنگام برخورد دست با زمین، نیروی وارده از سمت زمین از طریق ساعد به آرنج منتقل میشود. این نیرو میتواند مفصل آرنج را از جای خود خارج کند. این نیرو علاوه بر دررفتگی مفصل آرنج میتواند باعث شکستگی استخوان نیز بشود. در حدود نیمی از دررفتگیهای آرنج در نوجوانان و بزرگسالان، در اثر فعالیتهای ورزشی رخ میدهد. اغلب دررفتگی آرنج در رابطه با ورزشهایی مانند ژیمناستیک، دوچرخهسواری، اسکیت، اسکیت بورد و غیره اتفاق میافتد.
همچنین دررفتگی میتواند در اثر ضربه از سمت پهلو نیز ایجاد شود. این حالت معمولاً زمانی اتفاق میافتد که راننده خودرو آرنج خود را از پنجره اتومبیل بیرون گذاشته و دچار تصادف گردد. نیروی وارد شده در اثر ضربه میتواند باعث ایجاد شکستگی شدید و دررفتگی آرنج شود.
علائم
اگر آرنج بهطور کامل دچار دررفتگی شود، از ظاهر مفصل مشخص است. ممکن است در قسمتی که استخوان از جای خود خارج شده است، شما فرورفتگی و یا برآمدگی مشهودی را مشاهده نمایید. درد میتواند شدت بگیرد تا زمانی که استخوان دررفته در سر جای خود قرار بگیرد. اغلب بلافاصله پس از قرارگیری مفصل در سر جای خود، درد تسکین مییابد. ممکن است مقداری حساسیت به لمس در اطراف مفصل وجود داشته باشد.
اگر رباطها و دیگر بافتهای نرم پاره شوند، میتواند منجر به ایجاد تورم و کبودی در اطراف آرنج شود.
کبودی بلافاصله قابل روئیت نیست، اما چند روز پس از آسیب خود را نمایان میسازد. آسیبدیدگی به هر یک از سه عصبی که از آرنج (عصبهای مدیان، اولنار، بازویی) عبور میکنند، میتواند نشانههای عصبی نظیر بیحسی، سوزن سوزن شدن و یا ضعف ساعد، مچ دست و دست را منجر شود. اگر شکستگی استخوان نیز رخ داده باشد، ممکن است اعصاب هم دچار صدمه شده باشند، درنتیجه احتمال ازکارافتادگی موقت و یا دائم عضو نیز وجود دارد.
درد و ناتوانی در راست کردن آرنج یا وجود درد هنگام چرخش کف دست، امری متداول است. اغلب حساست به لمس در سمت جانبی آرنج (سمت خارجی آرنج) وجود خواهد داشت.
تشخیص
کسب شرح حال و معاینه فیزیکی، احتمالاً مهمترین ابزار پزشک برای تشخیص او میباشد. بررسی حرکت آرنج به صورت غیرفعال (حرکت آرنج توسط پزشک) دردناک خواهد بود، به ویژه هنگام چرخش دست به سمت بالا و پایین. پزشک احتمال آسیبدیدگی اعصاب و عروق خونی را بررسی خواهد نمود.
- اشعه ایکس بهترین راه برای ارزیابی دررفتگی یا شکستگی مفصل میباشد. پس از جا انداختن مفصل نیز، آزمایش تصویربرداری میتواند در تشخیص آسیبدیدگی غضروف، استخوان، رباطها، و دیگر بافتهای نرم مؤثر باشد.
- سیتیاسکن (CT). اگر جزئیات شناسایی آسیبدیدگی استخوانها در تصویربرداری اشعه ایکس دشوار باشد، ممکن است سیتیاسکن درخواست شود.
- تصویر رزونانس مغناطیسی یا ام.آر.آی (MRI). اگر بررسی رباطها در یک آسیبدیدگی مهم باشد، میتوان از تصویربرداری ام.آر.آی کمک گرفت.
درمان
درمان غیرجراحی
ممکن است بهخودی خود مفصل آرنج جا بیافتد. این حالت بیشتر در نیمه دررفتگیها اتفاق میافتد تا دررفتگیهای کامل. گاهی اوقات از طریق حرکت سریع ساعد، توسط یک فرد آموزشدیده، میتوان آرنج را جا انداخت یا مفصل را در موقعیت صحیح خود قرار دارد. چندین روش مختلف وجود دارد که بهصورت دستی میتوان مفصل آرنج را در موقعیت صحیح خود قرار داد. از طریق جااندازی بسته آرنج، بدون نیاز به جراحی، میتوان به درمان بیمار پرداخت. بدون آنکه نیازی باشد برشی بر روی پوست ایجاد گردد. جااندازی مفصل به صورت دستی در مواقع اضطراری میتواند توسط یک فرد آموزشدیده در محل سانحه (به عنوان مثال، در یک مسابقه ورزشی و یا تصادف با اتومبیل) صورت بپذیرد، اما معمولاً این روش در یک کلینیک و یا بیمارستان انجام میشود. برای تسکین درد شما ممکن است داروهای مسکن تجویز گردد.
جراحی
اگر تا استخوانها یا رباطها دچار آسیبدیدگی شده باشند، ممکن است برای ترازسازی مفصل و یا بازگرداندن عملکرد آن، نیاز به عمل جراحی باشد. نوع جراحی به شدت و میزان آسیبدیدگی بستگی دارد. ممکن است برای تثبیت آرنج استفاده از سیم، پین و یا حتی ابزارهای تثبیتکننده خارجی نیاز باشد تا آرنج بهطور کامل التیام یابد.
توانبخشی
توانبخشی غیر جراحی
در دررفتگی ساده آرنج، اگر آسیبدیدگی جزئی باشد، بیمار میتواند بهخوبی درمان شود. ممکن است هنگام حرکت دست به ویژه هنگام صاف کرد آن، به میزان اندکی دامنه حرکتی مفصل کاهش یابد. معمولاً این موضوع درحرکت کلی آرنج و یا عملکردان، اختلالی ایجاد نمیکند.
ثابت کردن آرنج
- ممکن است بازو برای ۱۰ تا ۱۴ روز، به حرکت شود تا رباطها فرصت التیام داشته باشند.
- ممکن است حرکت دادن جزئی آرنج به شما اجازه داده شود، اما دقیقاً مطابق دستورات پزشک خود عمل نمایید.
- نوع از فعالیتها و حرکتهای مجاز بهشدت و میزان آسیبدیدگی شما بستگی خواهد داشت.
فیزیوتراپی
پس از تثبیت آرنج، ممکن است درمان فیزیوتراپی آغاز گردد. هدف کلی این است که:
- حرکت طبیعی مفصل آرنج بازگردد.
- حس عمقی مفصل (حس موقعیت) به دست آید.
- کنترل حرکت مفصل بازیابی شود.
- برنامه درمانی ادامه خواهد داشت تا برنامههای تقویتی آغاز گردد.
توانبخشی برای ورزشکاران میتواند شامل:
- آموزش ورزشهای خاص بهعنوان بخشی از برنامه توانبخشی باشد. متخصص طب فیزیکی در این خصوص راهنماییهای لازم را انجام خواهد داد.
- اکثر ورزشکاران میتواند سه تا شش هفته پس از دررفتگی آرنج به تمرینات خود بازگردند.
- زمان بازگشت به ورزش بستگی به نوع ورزش (به عنوان مثال، ورزشهای پرتابی ممکن است زمان بیشتری برای باز توانی نیاز داشته باشند) دارد.
- ممکن است دررفتگی دست غالب به زمان بیشتری برای ترمیم و باز توانی نیاز داشته باشد.
- بهتر است از هرگونه وارد آمدن تنش و فشار بروی آرنج خودداری گردد تا آرنج سلامتی خود را بهطور کامل به دست آورد.
پس از جراحی
اغلب پس از عمل جراحی، بیحرکت سازی دست لازم است، بهخصوص در آسیبدیدگیهای پیچیده مفصل.
گچ / آتل / بریس یا آرنجبند
بعد از عمل ممکن است برای شما استفاده از گچ، آتلهای متحرک. یا آرنجبندهای مخصوص با دامنه حرکتی خاص (ROM)، توصیه گردد. حرکت این آرنجبندها قابل تنظیم بوده و به مفصل این فرصت را میدهند تا بافتهای نرمترمیم شوند. استفاده از این ابزارها، تشکیل بافت اسکار را به حداقل رسانده و از احتمال عوارض آتی مانند آرتروز را کاهش میدهند.
عوارض
بهتر است از اعمال فشار و تنش بر روی آرنج خودداری گردد تا آرنج بهطور کاملترمیم یابد.
- بافت اسکار میتواند موجب سفت شدن آرنج گردد.
- همچنین احتمال دررفتگی مکرر وجود خواهد داشت.
اگر هرکدام از این مشکلات در فردی افزایش یابد، ممکن است جراحی ترمیمی برای او توصیه گردد.
- برخی بیماران، در طولانیمدت پس از آسیب به آرنج ممکن است به آرتروز مبتلا گردند. اگر دررفتگی بهطور مکرر رخ دهد، احتمال ابتلای به آرتروز افزایش خواهد یافت.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.