بیماری ام اس (MS) چیست؟ علایم، علت، تشخیص و درمان
مالتیپل اسکلروز یا ام اس یک بیماری مربوط به دستگاه عصبی مرکزی (مغز و نخاع) میباشد. اعصاب سرتاسر بدن با یک غلاف از جنس چربی به نام میلین پوشانیده شدهاند. میلین به طرز قابل توجهی سرعت پیامهای عصبی در آکسونها را افزایش میدهد. یک آکسون باریک دارای پوشش میلین میتواند پیامهای عصبی را با سرعتی بین ۵ تا ۳۰ متر بر ثانیه انتقال دهد درحالیکه همان آکسون در صورت نداشتن غلاف میلین، پیامهای عصبی را با سرعتی بین نیم تا ۲ متر بر ثانیه منتقل خواهد کرد. غلاف میلین این کار را با دربر گرفتن و عایق کردن عصب انجام میدهد.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#cacaca”]
در صورتی که بیماری ام اس در شما تشخیص داده شود، متخصصین ما در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی دکتر رئیسالسادات به شما کمک میکنند تا بتوانید مشکلات فیزیکی خود را تشخیص داده و با استفاده از روشهای فیزیوتراپی متعدد از جمله الکتروتراپی، کاردرمانی، بیوفیدبک و ورزشدرمانی، حرکات و اعمال خود را تقویت کرده و آنها را به شکل بهتری انجام دهید. فیزیوتراپی میتواند استقلال فیزیکی، انعطافپذیری، قدرت و تناسباندام فرد را افزایش داده و شانس فرد برای حفظ موقعیت شغلی خود را بیشتر کند. جهت مشاوره یا رزرو نوبت میتوانید با ما از طریق شمارههای ۰۲۱۲۲۱۱۹۹۴۶ – ۰۲۱۲۲۱۱۹۹۴۸ تماس حاصل فرمایید.
[/alert]
روشهای مختلف بروز ام اس
در بیماریام اس، مناطق مختلفی از غلاف میلین در اعصاب مغز و نخاع آسیب میبینند. این مشکل سبب ایجاد اختلالاتی در روند انتقال پیامهای عصبی در دستگاه عصبی مرکزی خواهد شد. دستگاه عصبی محیطی معمولاً درگیر این عارضه نمیشود ولی در برخی از موارد ممکن است این عارضه به شکل خفیفی بر روی دستگاه عصبی محیطی نیز تأثیر بگذارد. ام اس به شکلهای مختلفی خود را نشان میدهد از جمله:
- نوع عودکننده – فروکشکننده
- نوع پیشروندهی اولیه
- نوع پیشروندهی ثانویه (زمانی که نوع عودکننده – فروکشکننده به شکل پیشرونده در میآید)
- نوع پیشرونده – عودکننده (ترکیبی از نوع عودکننده فروکشکننده و نوع پیشرونده)
عوامل خطر برای بیماریام اس
عوامل خطر موجود برای مالتیپل اسکلروز عبارتاند از:
- سابقهی فامیلی: در صورتی که یکی از بستگان درجه یک شما به بیماری ام اس مبتلاست، خطر ابتلای شما به این بیماری ۱۵ برابر بیشتر از افراد عادی خواهد بود.
- عرض جغرافیایی: این عامل بیش از هر عامل دیگری با بیماری ام اس در ارتباط است. خطر ابتلا به ام اس با دور شدن محل زندگی فرد از خط استوا افزایش پیدا میکند. در صورتی که قبل از سن ۱۵ سالگی به یک محیط پرخطر از نظر ایجاد این بیماری مهاجرت کنید، خطر ابتلای شما همانند افرادی خواهد بود که در همان محیط زاده شدهاند.
- نژاد: بیماری ام اس در نژادهای شمال اروپا شیوع بیشتری دارد.
- جنسیت: بیماری ام اس در زنان نسبت به مردان شیوع بیشتری دارد ولی علت این تفاوت هنوز شناخته نشده است.
- وضعیت ویتامین D: کمبود ویتامین D در بدن خطر ابتلا به ام اس را افزایش میدهد.
- سیگار کشیدن: افراد سیگاری در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری ام اس قرار دارند.
- ویروس اپشتین بار: قرار گرفتن در معرض ویروس اپشتین بار (Epstein-Barr) خطر ایجاد ام اس را افزایش میدهد.
- رژیم غذایی: تصور میشود که رژیمهای غذایی با سطح بالای چربیهای حیوانی باعث افزایش خطر ابتلا به ام اس شوند چرا که میزان بروز ام اس در جمعیتهای ساحلنشین که مقدار زیادی ماهی مصرف میکنند کمتر است.
پیشروی بیماریام اس
- اکثر بیماران به نوع عودکننده – فروکشکنندهی این بیماری مبتلا میشوند که در طی آنها حملات مجزا و گستردهای به آنها دست خواهد داد (مانند از دست دادن حس بینایی و از دست رفتن کنترل اندامها یا احساس ضعف در آنها) که به مدت چند هفته تا چند ماه باقی بوده و پس از آن رفع میشوند. بروز این حملات سرعت بالایی نداشته و معمولاً هر ۲ سال یک بار در فرد ایجاد میشوند.
- برخی از افراد ممکن است تنها به یک یا دو حمله مبتلا شده و پس از آن کاملاً بهبود یابند. در بیماران دیگر، این بیماری پیشرفت کرده و باعث ایجاد ناتوانیهای شدید و حتی مرگ میشود.
- دیگر بیماران به نوع پیشروندهی اولیهی این بیماری مبتلا هستند که در طی آن فرد با سرعت بالایی دچار ناتوانی میشود ولی هیچ حملهی حاد و شدیدی به او دست نمیدهد. این نوع از بیماری حدود ۲۰ درصد از کل موارد ام اس را به خود اختصاص داده و میزان شیوع آن در مردان و زنان برابر است.
- آخرین نوع بیماریام اس، نوع پیشرونده – عودکننده است که ۵ درصد از موارد مالتیپل اسکلروز را به خود اختصاص میدهد. این نوع از بیماری، انواع دیگر آن را نیز پوشش میدهد بهطوریکه از ابتدای شروع عارضه، علائم به صورت پیشرونده افزایش پیدا میکنند و همچنین در برخی از مواقع، فرد دچار حملات شدیدی نیز میشود.
علائم بیماریام اس
از آنجایی که ام اس تقریباً میتواند همه جای دستگاه عصبی مرکزی را تحت تأثیر خود قرار دهد، نظرات تخصصی مختلفی در مورد آن وجود دارند. با این حال، برخی از علائم شایع این عارضه به جز ضعف و از دست دادن حس یا درد عبارتاند از:
- خستگی مفرط (شایعترین علامت)
- تار شدن دید و درد خفیف در چشم به دلیل آسیب به عصب بینایی
- دیپلوپی (دوبینی)، سرگیجه، بیحسی صورت و ضعف یا دیسفاژی به علت از بین رفتن غلاف میلین سلولهای مغزی
- رعشه و عدم تعادل
- اسپاستیسیته (و در برخی از موارد اسپاسم های عضلانی) همراه با اختلال در روند راه رفتن، اختلالات ادراری و اختلالات جنسی
- تغییر خلق و خو
بیماری ام اس چگونه تشخیص داده میشود؟
ام اس معمولاً با بررسی دقیق سوابق و معاینهی فیزیکی تشخیص داده میشود. در برخی از موارد لازم است تا به منظور رد کردن احتمال عارضههای دیگر، بررسیهای بیشتری بر روی فرد انجام گیرند. رایجترین روشهای مورد استفاده برای بررسیام اس عبارتند از:
- اسکن MRI
- آزمایش الکتروفیزیولوژیک (پتانسیلهای برانگیخته)
- پونکسیون کمری
- الکتروآنسفالوگرام
بیماری مالتیپل اسکلروز چگونه درمان میشود؟
روشهای متعددی برای درمان بیماری ms وجود دارند که میتوانند شدت و تعداد حملات را کاهش داده و همچنین میزان پیشروی ناتوانیهای ناشی از بیماری را کمتر کنند. با این حال تا به امروز هیچ دارویی که بتواند بیماری را درمان کرده یا پیشروی آن را متوقف کند پیدا نشده است. درمان این بیماری نیاز به دارویی دارد که بتواند عملیات سخت بازسازی غلافهای میلین اعصاب را انجام دهد. پزشک شما بسته به شدت و نوع عارضهی شما در مورد بهترین روش درمانی اطلاعاتی را به شما خواهد داد. روشهای درمانی زیر ممکن است در نظر گرفته شوند:
دارودرمانی
- کورتیکواستروئیدها: متیل پردنیزولون یکی از روشهای درمانی رایج است که برای کاهش شدت حملات حاد بیماری مورداستفاده قرار میگیرد.
- اینترفرون بتا: این دارو از طریق یک تزریق زیرپوستی به بیمار داده شده و میتواند تعداد حملات بیماری را به یکسوم کاهش دهد. این روش معمولاً اولین درمان استفادهشده برای بیماری نوع عودکننده – فروکشکننده میباشد.
- گلاتیرامر استات (کوپاکسون): این دارو یکی دیگر از اصلاحکنندههای ایمنی است که شدت و تعداد حملات را کاهش میدهد.
- سرکوب کنندههای ایمنی خوراکی: داروهای سرکوبکنندهی ایمنی اخیراً مورد استفاده قرار گرفته و نشان داده شده است که میتوانند تعداد حملات بیماری را کاهش دهند.
- دیگر داروهای سرکوبکنندهی ایمنی مثل آزوتیوپرین و سیکلوفسفامید در برخی از بیماران مورد استفاده قرار گرفته و میتوانند تعداد حملات بیماری را کاهش دهند. با این حال این داروها مثل داروهای قبلی نمیتوانند ضایعههای دیده شده در اسکن MRI را کاهش دهند.
- شل کنندههای عضلانی (باکلوفن، دانترولن، بنزودیازپین) میتوانند درد و ناراحتی ناشی از اسپاستیسیته را کاهش دهند.
- اوکسی بوتینین (یک داروی ضد اسپاسم عضلهی مثانه) و کارگذاری سوند در مسیرهای ادراری برای خالی کردن مثانه میتوانند مشکلات مربوط به بیاختیاری ادراری را رفع کنند.
تحریک الکتریکی اعصاب از طریق پوست (TENS)
دستگاه TENS همانند یک تحریککنندهی عضلانی عمل میکند. این دستگاه برای کنترل درد و تقویت عملکرد بافتها مورد استفاده قرار میگیرد. تمامی دردها در مغز انسان ایجاد میشوند و تحریک الکتریکی اعصاب از طریق پوست بدون توجه به منشأ درد، راه مناسبی برای تسکین آنها خواهد بود. دستگاه TENS اعصاب نامربوط به درد را تحریک کرده و پیامهای درد را از مغز و نخاع که راه اصلی برای رسیدن به مغز است دور میکند. در بیماران مبتلا به ام اس، میتوان برای بلوکه کردن اعصاب منتقلکنندهی پیغام درد از روش تحریک الکتریکی اعصاب از طریق پوست استفاده کرد.
مگنت تراپی
مطالعات اخیر نشان دادهاند که میدانهای مغناطیسی پالسدار میتوانند به کاهش علائم بیماری ام اس کمک کنند. مدارک به دست آمده نشان میدهند که مگنت تراپی میتواند راه حلی برای درمان بسیاری از علائم مالتیپل اسکلروز باشد.
روش TMS
افرادی که از ام اس رنج میبرند پس از ۶ هفته قرار گرفتن تحت درمان با روش TMS، ازنظر علائم خستگی و افسردگی بهبودی قابل توجهی را نشان میدهند. روش درمانی TMS همچنین تا حد قابل ملاحظهای توانست سرعت و استقامت را در راه رفتن افراد مبتلا به ام اس افزایش دهد.
طب سوزنی
طب سوزنی برای درمان ام اس در هر فرد بسته به علائم و نشانههای فردی خود او انجام میشود. پس از انجام طب سوزنی، میزان اندکی پیشروی ام اس در فرد وجود خواهد داشت.
فیزیوتراپی و کاردرمانی
فیزیوتراپی و کاردرمانی نقش بسیار مهمی دارند. نقش فیزیوتراپی، افزایش پتانسیلهای بدن انسان و تقویت عملکرد و حرکات آن است. این روش درمانی از روشهای فیزیکی برای تقویت، حفظ و بازیابی سلامت فیزیکی، فیزیولوژیکی و اجتماعی استفاده میکند.
بریس های مخصوص یا مچبند پا
اکثر متخصصین بازتوانی درمان بیماری ام اس، استفاده از فیزیوتراپی و بریس های مخصوص یا ارتز مچ پا را به بیماران خود توصیه میکنند. بریس که معمولاً از جنس پلاستیک ساخته شده است، بر روی قسمت تحتانی و کف پا پوشیده میشود. این وسیله از مچ پا حمایت کرده و آن را در موقعیت خمیده نگه میدارد.
بیوفیدبک
تکنیکهای آرامشبخشی، حضور ذهن و تکنیکهای فراشناختی میتوانند علائم روحی و روانی، خستگی مفرط و برخی از علائم دیگر بیماریام اس را بهبود بخشند. بیوفیدبک یک روش درمانی فیزیولوژیک است که برای تقویت خودآگاهی در بیماران مبتلا به ام اس طراحی شده است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.