درمان بیماری لنف ادم (ورم دست و پا) با فیزیوتراپی
لنف ادم به معنای تجمع غیر عادی مواد غنی از پروتئین در زیر پوست است. این تورم یا اصطلاحا اِدِم در بیشتر مواقع در دستها و پاها ایجاد میشود. البته احتمال بروز این عارضه در بخشهای دیگر بدن مانند سینهها، تنه، ناحیه تناسلی، سر و گردن نیز وجود دارد. ورم دست و پا معمولا زمانی رخ میدهد که غدد لنفاوی طی جراحی برداشته میشوند و یا به هر دلیلی آسیب میبینند که به این حالت لنف ادم ثانویه گفته میشود. در مواردی نیز ممکن است لنف ادم به علت نبود یا اختلال در غدد لنفاوی به طور مادرزادی باشد که به این حالت لنف ادم اولیه گفته میشود.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#cacaca”]
روش درمان لنف ادم به علت ایجاد کنندهی آن بستگی دارد و میتواند شامل تکنیکهایی مانند پوشیدن دستکش یا جوراب فشاری، گرفتن رژیم غذایی، مراقبتهای پوستی و بیرون کشیدن مایع تجمع یافته در زیر پوست باشد. انجام دادن برخی ورزشهای سبک میتواند باعث کاهش تورم شود. به کار بستن عضلات در حین انجام این تمرینات به افزایش جریان لنفاوی کمک میکند که این موضوع موجب کاهش تورم میشود. البته انجام دادن ورزش از سوی دیگر موجب افزایش جریان خون در عضله میشود که در این صورت میزان مادهی لنف موجود نیز افزایش پیدا میکند. بنابراین بسیار مهم است که قبل از انجام دادن ورزش، عضو مورد نظر را به نحو مناسبی با بانداژ فشاری ببندید. برای آگاهی از نحوه صحیح ورزش یا بانداژ و بهرهمندی از خدمات تخلیه مایع لنفاوی با ماساژ توسط متخصصین ما در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی دکتر رئیسالسادات، میتوانید با ما از طریق شمارههای ۰۲۱۲۲۱۱۹۹۴۶ – ۰۲۱۲۲۱۱۹۹۴۸ تماس حاصل فرمایید.[/alert]
سیستم لنفاوی چیست؟
بدن ما دارای سیستمی از غدد لنفاوی و رگهای لنفاوی است که مایعی شفاف به نام لنف را جمعآوری کرده و در تمام بدن جریان میدهند، درست همانطور که رگهای ما خون را در یدن ما جریان میدهند و آن را از بدن بیرون کشیده و به قلب میرسانند.
- مایع لنفی از پروتئین، نمک، آب و گلبولهای سفید خون تشکیل شده است که با عفونتها مبارزه میکنند.
- در برخی رگهای لنفاوی، دریچههای یک طرفهای وجود دارند که با عضلات بدن در تماس هستند و موجب میشوند که مایع لنف در بدن جریان پیدا کند.
- غدد لنفاوی در واقع قسمتهای بافتی بسیار کوچکی هستند که به عنوان یک فیلتر برای مواد سمی و مضر عمل میکنند و در از بین بردن عفونتها نقش دارند.
انواع ورم دست و پا
لنف ادم در اغلب موارد تنها یک دست یا یک پا را درگیر میکند و درگیر شدن هر دو دست یا پا شایع نیست.
- لنف ادم اولیه نتیجهی یک اختلال یا عارضه فیزیکی در رگهای لنفی است و در واقع نوعی بیماری ارثی نادر میباشد.
- لنف ادم ثانویه در نتیجهی وارد شدن آسیب به رگها و غدد لنفاوی و یا برداشتن آنها با عمل جراحی، ایجاد میشود.
علت بروز ورم دست و پا چیست؟
علل بروز لنف ادم اولیه
لنف ادم اولیه ناشی از اختلال در سیستم لنفاوی بدن بیمار است که این اختلال از بدو تولد با او همراه است. البته ممکن است علائم ورم دست و پا از بدو تولد بروز نکنند و زمانی طول بکشد تا بیماری فرد آشکار شود. بسته به این که علائم لنف ادم در چه سنی بروز میکنند، لنف ادم اولیه به سه دسته تقسیم میشود. در اغلب موارد، ورم دست و پا بدون وجود هیچ گونه سابقهی خانوادگی در ابتلا به این بیماری، بروز میکند.
- لنف ادم مادرزادی از بدو تولد آشکار است و در در نوزادن دختر بیشتر از نوزادان پسر شایع میباشد. این بیماری حدود ۲۰ درصد از کل موارد ابتلا به لنف ادم اولیه را به خود اختصاص میدهد. برخی از افراد مبتلا به لنف ادم مادرزادی دارای نوعی وراثت ژنتیکی (به نام “الگوی وراثت وابسته به خانواده”) هستند که با نام بیماری میلوری شناخته میشود.
- جنون لنف ادم یا لنف ادم praecox که شایعترین نوع لنف ادم اولیه است. این نوع از ورم دست و پا، بین زمان بعد از تولد تا ۳۵ سالگی رخ میدهد و علائم آن اغلب در دوران بلوغ ظاهر میشوند. جنون لنف ادم در زنان تا ۴ برابر بیشتر از مردان شایع است.
- لنف ادم اولیه که بعد از سن ۳۵ سالگی آشکار میشود با نام بیماری میژ یا لنف ادم تاخیری شناخته میشود. این نوع از لنف ادم اولیه از نوع مادرزادی و praecox کمتر شایع است.
علل بروز لنف ادم ثانویه
لنف ادم ثانویه زمانی رخ میدهد که سیستم لنفاوی بدن شخص سالم است اما به دلایلی مسدود میشود یا آسیب میبیند. انسداد یا آسیب دیدگی سیستم لنفاوی میتواند بر اثر علل زیر باشد:
- جراحی سرطان سینه، خصوصا زمانی که جراحی همراه با پرتودرمانی انجام شود، شایعترین علت بروز لنف ادم ثانویه است. این جراحی موجب لنف ادم در یک طرف بدن میشود.
- هر گونه عمل جراحی که در آن غدد یا رگهای لنفاوی برداشته میشوند، میتواند منجر به بروز ورم دست و پا شود.
- عملهای جراحی که میتوانند باعث بروز ورم دست و پا شوند عبارتند از جراحی برداشتن رگها، لیپکتومی، جراحی برداشتن زخم سوختگی و جراحی عروق محیطی
- وارد شدن آسیب به غدد و رگهای لنفاوی میتواند بر اثر وارد شدن تروما مانند یک ضربهی شدید، سوختگی، عفونت یا تشکیل تومور نیز باشد.
علائم و نشانههای لنف ادم
ورم دست و پا خفیف در ابتدا تنها موجب احساس سنگینی در بدن، گزگز و سوزن سوزن شدن، احساس گرفتگی، گرما و یا احساس درد تیرکشنده در عضو درگیر میباشد. این علائم ممکن است قبل از بروز ورم آشکار در دست یا پا ایجاد شوند. سایر علائم اولیهی لنف ادم خفیف عبارتند از:
- محو شدن رگها و تاندونهای بدن و سخت دیده شدن آنها
- تنگ شدن زیورآلات یا لباسها
- قرمزی پوست
- عدم تقارن در ظاهر دستها و پاها
- احساس خشکی و گرفتگی در مفاصل
- وجود پفکردگی خفیف در پوست
لنف ادم چگونه تشخیص داده میشود؟
در ابتدا سوابق پزشکی بیمار ارزیابی شده و بیمار معاینه فیزیکی میشود تا سایر علل احتمالی تورم دست و پا بررسی شود. برای مثال نارسایی انسدادی قلب، نارسایی کلیه، تشکیل لخته خون و برخی بیماریهای دیگر نیز میتوانند موجب ورم دست و پاها شوند. معمولا داشتن سابقهی انجام جراحی که غدد لنفاوی را نیز درگیر کرده است، علت بروز لنف ادم است. در صورتی که علت بروز ورم دست و پا مشخص نشود، آزمایشات دیگری انجام میشوند تا علت تورم دست و پاها مشخص شود.
- سی تی اسکن یا عکسبرداری ام آر آی میتوانند ساختار غدد لنفاوی را نشان دهند و همچنین وجود تومور یا برخی اختلالات دیگر را آشکار کنند.
- لنفوسینیتیگرافی که در آن یک مادهی رنگی در رگهای لنفاوی تزریق میشود وسپس با استفاده از دستگاههای عکسبرداری، جریان لنف در سیستم لنفاوی بررسی میشود. این تست میتواند وجود انسداد در رگهای لنفاوی را آشکار کند.
- اسکن اولتراسوند داپلر تستی است که در آن از امواج صوتی برای ارزیابی جریان خون به کار میروند و میتوانند وجود لخته خون در رگها را مشخص کنند. وجود لخته خون یا ترومبوز ورد عمقی میتواند موجب ورم دست و پاها شود.
درمانهای ممکن برای برطرف کردن لنف ادم چیست؟
هیچ درمان قطعی برای ورم دست و پا وجود ندارد. روشهای درمانی موجود به کاهش تورم و کنترل درد و ناراحتی بیمار کمک میکنند. درمانهایی که در آن به عضو مورد نظر فشار وارد میشد، موجب کاهش و درمان ورم دست و پا می شود و از بروز زخم و دیگر عوارض بیماری پیشگیری میکنند. برخی از این روشها عبارتند از:
ساق دست و جورابهای کشی (فشاری)
اندازهی این محصولات باید با دقت انتخاب شود تا به نحو مناسبی از قسمت انتهایی دست و پا فشاری تدریجی به سمت تنه ایجاد کنند.
بانداژ
بانداژهای فشاری به نحوی بسته میشوند که در انتهای دست و پا تنگتر و به تدریج به سمت تنه آزادتر میشوند تا موجب شوند که جریان لنف به سمت تنه باشد.
دستگاههای فشار پنوماتیک
برخی از دستگاه فشار پنوماتیک برای دست یا پاها طراحی شدهاند که به یک سری پمپ وصل هستند و این پمپها به صورت پی در پی و مرحله به مرحله از انتهای دست و پا به سمت تنه فشار ایجاد میکنند. این دستگاهها ممکن است در مطب پزشک و یا در خانه مورد استفاده قرار بگیرند و در پیشگیری از بروز زخمهای مزمن موثر هستند. البته این دستگاهها برای برخی از بیماران مانند افراد مبتلا به نارسایی انسدادی قلب، ترومبوز ورید عمقی و برخی عفونتها مناسب نیستند.
فشار به عضو به صورت دستی
تکنیکهای ماساژ، که با نام درمان دستی برای درناژ لنفاوی (خونرسانی) شناخته میشوند، میتوانند برای درمان لنف ادم در برخی از بیماران مفید و موثر باشند.
ورزشها
ممکن است پزشک یا فیزیوتراپیست شما برای تحریک جریان لنف در بدن، به شما توصیه کنید که برخی تمرینات دست و پا را انجام دهید.
تمرینات دست
- فشار دادن توپ در دست – تمرین در حالت نشسته
- خم و صاف کردن آرنج – تمرین در حالت نشسته
- خم و صاف کردن دست از آرنج – تمرین در حالت خوابیده
- حرکت افقی دستها- تمرین در حالت خوابیده
- بالا آوردن دست از جلو – تمرین ایستاده
- بالا آوردن دست از کنار بدن- تمرین ایستاده
- راه رفتن با باتون – تمرین ایستاده
تمرینات پا
- مارش
- ضربه زدن با پا
- کشیدن حروف الفبا با انگشتان پا به طور فرضی با حرکت دادن مچ پا
- کشش عضلات ساق پا
- کشش عضله همسترینگ
- کشش لگن
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.