کیست بیکر زانو: علت و درمان

کیست بیکر که به آن کیست پوپلیته (popliteal cyst) نیز گفته می‌شود، ورم ایجاد شده در مایع مفصلی در پشت زانو (ناحیه پوپلیتئال زانو) است. زمانی که مایع مفصلی به خاطر فشار ناشی از وزن بدن بین استخوان‌ها و مفصل زانو تحت فشار قرار گیرد، ممکن است به خاطر گیر افتادن در موقعیت نامناسب از مفصل جدا شده و باعث ایجاد یک کیسه حاوی مایع در محل شود که در اصطلاح به آن کیست بیکر گفته می‌شود.

[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#cacaca”]

دکتر رئیس السادات برای بیماران مبتلا به کیست بیکر که به دنبال درمان بی‌خطر، موثر، غیرتهاجمی و بدون درد برای مشکل خود هستند، از یک برنامه مناسب درمانی استفاده می‌کند. در این برنامه مایع کیست از آن خارج شده و در صورت نیاز برای بیمار از روش‌های فیزیوتراپی و توان‌بخشی به منظور کاهش درد، تقویت عضلات اطراف زانو، افزایش دامنه حرکت، و نیز کاهش التهاب و ورم ایجاد شده استفاده می‌شود. به این ترتیب امکان بهبود عملکرد کلی مفصل زانو فراهم خواهد شد.[/alert]

انواع کیست بیکر

کیست بیکر را می‌توان از نظر آناتومی و کلینیکی به موارد زیر تقسیم‌بندی کرد:

• اولیه: در این حالت ارتباطی بین انبساط بورس و مفصل زانو وجود ندارد و عملکرد زانو دچار اختلال نمی‌شود. این شرایط عمدتاً در بین کودکان مشاهده می‌شود.
• ثانویه: در این حالت کیست در نواحی بین بورس و مفصل زانو ایجاد می‌شود. تقریباً تمام انواع کیست‌های بیکر دارای الگوی ثانویه هستند.

علت‌ها و دلایل

کیست بیکر در نتیجه ایجاد ورم در زانو ایجاد می‌شود. ورم پشت زانو به خاطر تحت فشار قرار گرفتن مایع مفصلی است که حرکت روان مفصل زانو را امکان‌پذیر می‌کند. هنگامی که فشار وارد شده به این مایع به مقدار زیاد افزایش پیدا کند، مایع با ایجاد برآمدگی در پشت زانو یک کیست تشکیل خواهد داد. در واقع کیست بیکر معمولاً در شرایط زیر ایجاد می‌شود:

• فرسایش غضروف همچون پارگی مینیسک
• آرتروز زانو
• روماتیسم زانو
• آرتروز عفونی
• بیماری نقرس
• آسیب‌دیدگی‌های قبلی زانو یا از بین رفتن غضروف
• سابقه استفاده از تزریق استروئید در نواحی اطراف مفصل زانو
• عمل جراحی قبلی بر روی زانو
• ورم غشای مفصل زانو

علائم و نشانه‌ها

علائم کیست بیکر زانو می تواند شامل موارد زیر باشد:

• ایجاد برآمدگی گرد در پشت زانو که با انجام فعالیت ممکن است بزرگ‌تر شود.
• درد یا فشار در پشت مفصل زانو که ممکن است به ماهیچه ساق پا کشیده شود.
• درد یا ناراحتی پس از ورزش و خم کردن زانو.

تشخیص

پزشک برای تشخیص این مشکل علائم بیماری و سابقه آن را مورد بررسی قرار می‌دهد. به این منظور از معاینات فیزیکی برای بیمار استفاده شده و ایجاد برآمدگی نرم در پشت زانو مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین پزشک دامنه حرکت هر دو زانو را بررسی کرده و با یکدیگر مقایسه می‌کند. علاوه بر این پزشک از یک نور مخصوص برای بررسی کیست استفاده کرده و به این ترتیب وجود مایع در آن را تشخیص می‌دهد.

گاهی اوقات لازم است برای بررسی علت ایجاد و میزان پیشرفت کیست بیکر از آزمایش‌های تصویربرداری به شرح زیر استفاده شود:

• اولتراسوند
• سی تی اسکن
• اسکن ام آر آی

همچنین برای تشخیص احتمال وجود عفونت می‌توان از آزمایش خون برای بیمار استفاده کرد.

درمان

بسیاری از موارد ایجاد کیست بیکر بدون نیاز به درمان خود به خود از بین می‌روند. معمولاً فرآیند درمان کیست در این حالت در طول یک دوره ۲ ساله اتفاق می‌افتد.

درمان کیست

در صورتی که کیست دردناک شده یا برای انجام فعالیت‌های عادی روزمره اختلال ایجاد کند، ممکن است نیاز به درمان آن وجود داشته باشد. روش‌های درمان ورم پشت زانو به شرح زیر هستند:

استراحت، یخ درمانی، کمپرس، و بالا نگه داشتن (RICE)

به این منظور از ماساژ سرد برای مدت ۱۵ دقیقه هر ۴ تا ۷ ساعت استفاده شده و بطور همزمان برای کاهش التهاب و درد، کیست تحت فشار قرار می‌گیرد. این روش درمان بر اساس الگوی استراحت، یخ درمانی، کمپرس و بالا نگه داشتن است که توسط برخی متخصصان تمرین‌های حرکتی به افراد توصیه می‌شود.

تجویز دارو

پزشک ممکن است از تزریق داروهای استروئید همچون داروی کورتیزون به مفصل زانو برای کاهش التهاب ایجاد شده استفاده کند. این درمان می‌تواند باعث تسکین درد شده اما نمی‌تواند از بازگشت مجدد کیست پیشگیری کند. در این رابطه همچنین می‌توان از داروهای ضد التهاب غیر استروئید (NSAIDs) برای کاهش درد و التهاب ایجاد شده استفاده کرد.

تخلیه مایع کیست

پزشک ممکن است مایع داخل دیسک را با استفاده از یک سوزن خارج کند. در اصطلاح به این روش آسپیراسیون (aspiration) با استفاده از سوزن گفته می‌شود و اغلب با کمک تصویربرداری مافوق صوت انجام می‌شود.

استفاده از چوب زیر بغل

استفاده از چوب زیر بغل یا سایر ابزارهای کمکی مانند آن می‌توانند به کاهش درد و ورم ایجاد شده کمک کنند.

تمرین‌های حرکتی

استفاده آرام از تمرین‌های حرکتی برای افزایش دامنه حرکت و تقویت عضلات اطراف زانو می‌توانند به کاهش علائم مشکل و بازگشت عملکرد مفصل به حالت عادی کمک کنند.

حرکت بلند کردن پای خم

صاف کردن پای خم می‌تواند به تقویت عضلات داخلی ران که اغلب ضعیف‌تر از عضلات خارجی ران بوده و گاهی اوقات باعث ایجاد عدم توازن در عملکرد زانو می‌شوند، کمک کند. برای انجام این حرکت نیم کیلو وزن بر روی هر دو قوزک پا قرار داده و روی یک صندلی بنشینید. یکی از پاهای خود را در جلوی بدن صاف کنید و این وضعیت را برای یک دقیقه حفظ کنید. سپس زانو را در زاویه ۴۵ درجه خم کرده و این وضعیت را برای ۳۰ ثانیه حفظ کنید.

پس از نگه داشتن زانو در حالت خم، موقعیت آن را به حالت اولیه بر روی زمین برگردانده و برای یک دقیقه استراحت کنید. این حرکت را چهار بار تکرار کنید و مقدار وزن قرار گرفته بر روی قوزک پا را به تدریج با پیشرفت در انجام حرکت افزایش دهید.

حرکت کشش پشت زانو

حرکت کشش پشت زانو می‌تواند به ایجاد کشیدگی لازم در عضله زردپی، عضله ساق پا، عضلات پشت پا و نیز عضلات پشت زانو کمک کند. به این منظور در حالت ایستاده قرار گرفته و بخش کروی کف یک پای خود را بر روی یک پله یا لبه در جلوی بدن قرار دهید. در حالتی که وضعیت زانوها و کمر خود را در حالت مناسب نگه می‌دارید، به جلو خم شده و دست خود را به انگشتان پا برسانید یا حداقل سعی کنید با انجام این کار تا حد ممکن در عضلات خود کشیدگی ایجاد کنید. این وضعیت را برای ۲۰ ثانیه حفظ کرده و سپس با عوض کردن پا حرکت را تکرار کنید.

حرکت بلند کردن پای صاف

این حرکت می‌تواند به تقویت عضلات چهار سر ران برای ایجاد حمایت لازم از مفصل زانو کمک کند. انجام این حرکت مشابه بلند کردن پای خم نیازمند استفاده از وزن نیم کیلو بر روی قوزک پا است. به این منظور وزن لازم را بر روی قوزک پا قرار داده و بر روی یک صندلی بنشینید. یک پای خود را بر روی زمین قرار داده و پای دیگر را در حالت صاف جلوی بدن بر روی یک صندلی یا زیر پایی قرار دهید. پای خود را چند سانتی‌متر از سطح بلند کرده و آن را صاف نگه دارید. این وضعیت را برای ۱۰ ثانیه حفظ کنید و سپس به تدریج در طول مدت ۱۰ ثانیه پای خود را به روی صندلی یا زیر پایی باز گردانید. انجام این حرکت را برای مدت سه دقیقه ادامه داده و سپس با پای مقابل تکرار کنید.

درمان با لیزر سرد

درمان با لیزر سرد یک نوع خاص از روش‌های لیزر درمانی است که می‌تواند به کاهش ورم و بهبود توانایی بدن برای پخش کردن مایع مفصل به نحو مناسب کمک کند. با توجه به اینکه دلیل اصلی ایجاد کیست بیکر مربوط به التهاب اطراف مفاصل زانو در نتیجه آسیب‌دیدگی یا سایر مشکلات ایجاد شده در محل مفصل است، از بین بردن التهاب و بهبود فرآیند چرخش خون می‌تواند به مایع مفصلی کمک کند تا بدون ایجاد بورس در پشت زانو، به موقعیت اولیه مناسب باز گشته و عملکرد خود را به نحو صحیح انجام دهد.

درمان با لیزر سرد به این دلیل مفید است که فرآیند ترمیم بدن را برای مبارزه با التهاب و آسیب‌دیدگی تحریک می‌کند. به این ترتیب با تسریع فرآیند ترمیم بدن، بورس می‌تواند مایع اضافی جمع شده در خود را آزاد کند.

عمل جراحی

در این حالت از عمل جراحی برای خارج کردن کیست‌های بزرگ یا ترمیم مفاصل زانو استفاده می‌شود.

درمان دلایل ایجاد مشکل

گاهی اوقات لازم است برای درمان کیست بیکر، دلایل اصلی ایجاد آن برطرف شوند. این کار می‌تواند شامل ترمیم زانو یا مصرف دارو برای درمان شرایط بیماری باشد. معمولاً موارد زیر در ارتباط با مشکل کیست بیکر می‌بایست تحت درمان قرار گیرند:

• در صورتی که پزشک تشخیص دهد فرسایش غضروف باعث تولید بیش از حد مایع مفصلی شده، ممکن است از عمل جراحی برای ترمیم یا جایگزینی غضروف استفاده شود.
• در مواردی که ایجاد کیست بیکر با ابتلا به بیماری آرتروز ارتباط داشته باشد، معمولاً درمان آرتروز می‌تواند بهبود در شرایط کیست را به همراه داشته باشد. در این شرایط به ندرت نیاز به عمل جراحی وجود خواهد داشت.