روماتیسم مفصلی یا بیماری آرتریت روماتوئید: درمان، علت، علائم و انواع آن

روماتیسم یک بیماری خودایمنی است و در این بیماری، سیستم ایمنی بدن شخص اشتباهاٌ به سلول‌های سیناویوم (یک غشای نازک که مفاصل را احاطه کرده است) حمله می‌کند. این بیماری موجب التهاب مزمن مفصل و نهایتا درد، تورم و خشکی مفصل می‌شود. با گذشت زمان، روماتیسم مفصلی موجب آسیب دیدن مفاصل و استخوان‌ها می‌شود و ممکن است این آسیب به ناتوانی شخص منجر شود. روماتیسم معمولا به طور متقارن و مساوی به مفاصل هر دو طرف بدن حمله می‌کند، بنابراین اگر یکی از مفاصل در یک طرف بدن درگیر روماتیسم باشد، قطعا مفصل مقابل آن نیز به روماتیسم دچار است.

[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#cac4c4″]

اگر شما به بیماری روماتیسم مفصلی مبتلا هستید، بسیار مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت شما به دقت ارزیابی شده و تشخیص داده شود و سپس درمان شما به طور مشخص و هدفمند آغاز شود. معمولا روماتیسم دارای علائم مشابهی با بسیاری از مشکلات دیگر مفصلی است و علائم آن به تدریج بروز می‌کنند و شدت می‌یابند و به همین خاطر تشخیص آن مشکل است. حتی بعد از تشخیص صحیح بیماری روماتیسم، بسیار مهم است که روند پیشروی بیماری به خوبی ارزیابی شود تا بتوان با بهترین و موثرترین راه ممکن برای درمان آن اقدام کرد.[/alert]

علائم و نشانه‌ها

• خشکی مفاصل در صبح. مفاصل بدن بیمار در هنگام بیدار شدن از خواب خشک و بی حرکت هستند. معمولا مفاصل مچ دست، مفصل اول انگشتان، مچ پا، پاشنه ی پا و زانو‌ها بیشتر این حالت را دارند.
• درد مفاصل همراه با احساس گرما در مفصل، حساسیت به لمس و خشک بودن مفصل بعد از استراحت طولانی.
• محدود شدن دامنه‌ی حرکتی در مفاصلی که درگیر روماتیسم شده‌اند
• خستگی مفرط
• تب خفیف در زمان عود کردن بیماری
• تشکیل برآمدگی‌هایی مدور و سخت در زیر پوست به نام نِدول که با لمس دست احساس می‌شوند اما دردناک نیستند.

علت

محققان به درستی نمی دانند که علت اصلی ابتلا به روماتیسم مفصلی چیست، البته مشخص شده است که هم ژنتیک و هم عوامل محیطی در ابتلا به این بیماری نقش دارند. محققان معتقدند که به دلیل عوامل ژنتیکی، برخی از افراد بیش از دیگران مستعد ابتلا به روماتیسم هستند. در این افراد، عوامل محیطی، باکتری‌ها و ویروس‌ها می‌توانند منجر به ابتلا به روماتیسم شوند. برخی شواهد نیز نشان داده‌اند که احتمالا تغییرات هورمونی نیز می‌توانند در ابتلا به روماتیسم موثر باشند.

عوامل خطر 

• سن: روماتیسم مفصلی ممکن است در هر سنی بروز کند، اما اغلب در افراد جوان تا میانسال و در سنین بین ۲۵ تا ۵۵ سالگی بروز می‌کند.
• جنسیت: زنان ۲٫۵ برابر بیشتر از مردان به روماتیسم مبتلا می‌شوند و بیشتر از مردان مستعد بروز علائم شدید هستند.
• سوابق خانوادگی: در صورتی که بستگان شما به روماتیسم مبتلا باشند، شانس ابتلای شما به روماتیسم نیز بیشتر است.
• کشیدن سیگار: به نظر می‌رسد که کشیدن سیگار ریسک ابتلا به روماتیسم را افزایش می‌دهد.
• چاقی: افراد چاق یا افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به روماتیسم مفصلی هستند.

تشخیص

پزشک در ابتدا سوابق پزشکی شما را چک می‌کند و شرح حال شما را می‌گیرد و سپس شما را معاینه فیزیکی می‌کند. آزمایش خون، رادیوگرافی و بیرون کشیدن مایع مفصلی برای آزمایش، از جمله تست‌هایی هستند که ممکن است برای تشخیص روماتیسم مفصلی انجام شوند.

درمان 

 تکنیک RICE

استراحت (R)، گذاشتن کمپرس سرد (I)، بالا گرفتن مفصل آسیب دیده (E)، و بستن مفصل با بانداژ فشاری (C). گذاشتن کمپرس سرد و گرم ممکن است درد شما را تسکین دهد.

دارودرمانی

از این داروها در درمان روماتیسم مفصلی استفاده می‌شود:

• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی: این داروها برای کاهش درد و التهاب مفصل تجویز می‌شوند.

• سلکوکسیب نوعی دارو است که از دسته داروهای مهارکننده‌ی COX-2 می‌باشد که درواقع آنزیم ایجاد کنندهی التهاب به نام COX-2 را غیرفعال می‌کند.

• کورتیکاستروئید که با نام استروئید نیز شناخته می‌شود و برای کاهش سریع التهاب در زمان عود کردن شدید بیماری به کار می‌رود.

• داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs): این داروها می‌توانند روند پیشروی بیماری را کند کنند. در حال حاضر توصیه پزشکان این است که هر بیماری که تشخیص ابتلا به روماتیسم در مورد او داده شده است، چه علائم او خفیف و چه شدید باشند، مصرف داروهای DMARDs را شروع کند.

• داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن: این داروها سیستم ایمنی فرد مبتلا به روماتیسم مفصلی، که بیش از حد فعال است را تا حدودی مهار می‌کند. عوارض جانبی این داروها این است که بدن بیمار مستعد ابتلا به عفونت می‌شود.

• داروهای بیولوژیک: داروهای بیولوژیک داروهای جدیدتری هستند که بخش به خصوصی از پروسه‌ی التهاب را هدف قرار می‌دهند و می‌توانند روند تخریب مفصل را کند یا متوقف کنند. داروهای بیولوژیک معمولا زمانی تجویز می‌شوند که درمان‌های دیگر موثر نبوده است و معمولا این داروها همراه با داروهای DMARD (معمولا متوتراکسات) تجوی می‌شوند.

تغذیه و مکمل‌های غذایی 

داشتن تغذیه سالم و خوردن غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان و همچنین خوردن میوه و سبزیجات برای تمامی افرادی که به بیماریهای مزمن مبتلا هستند، ضروری است. برخی از مطالعات، داشتن رژیم‌غذایی گیاهی همراه با توت، سبزیجات، آجیل، گیاهان ریشه ای، دانه‌ها و جوانه‌ها را با کاهش علائم روماتیسم مرتبط دانسته‌اند. در رژیم‌غذایی گیاهخواری، شخص هیچ گونه فرآورده حیوانی مصرف نمی کند و پروتئین مورد نیاز خود را نیز با گیاهان تامین می‌کند. این مکمل‌های شاید بتوانند در کاهش التهاب و درد موثر باشند:

• اسیدهای چرب امگا۳ مانند روغن ماهی
• ویتامین E
• بروملین. این آنزیم که از میوه‌ی آناناس تهیه می‌شود می‌تواند در کاهش درد و التهاب موثر باشد.
• اسید گاما لینولئیک که در در روغن گل گاو زبان، روغن گل پامچال و روغن دانه توت سیاه و سفید موجود است و ممکن است بتواند به کاهش درد، تورم و خشکی عضلات کمک کند.
• اسید فولیک. افرادی که از داروی متوتراکسات استفاده می‌کنند، به مصرف مکمل اسید فولیک نیاز دارند، چراکه مصرف متوتراکسات موجب می‌ود فولیک اسید در بدن بیمار به خوبی جذب نشود.

ورزش 

انجام ورزش به صورت منظم برای افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی بسیار مهم و ضروری است. این کار موجب بهبود کلی سلامت بدن می‌شود و به شما کمک می‌کند که وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید و همچنین از بروز پوکی استخوان جلوگیری می‌کند. انجام ورزش همچنین درد مفاصل شما را کمتر می‌کند و در روحیه شما نیز اثر مثبت دارد.

در گذشته، پزشکان از ترس آسیب بیشتر به مفاصل، به بیماران توصیه می‌کردند که تنها ورزش‌های کم فشار و بسیار سبک انجام دهند اما نتایج مطالعلت اخیر نشان داده است که انجام ورزش‌های شدیدتر و پرفشارتر می‌تواند موجب تقویت هرچه بیشتر عضلات و بهبود کلی عملکرد مفاصل شود.

[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#cac4c4″]

برای اطلاع از این که تا چه حد می‌توانید ورزش کنید، باید از پزشک خود سوال کنید و به علائم و واکنش‌های فیزیکی بدن خود توجه داشته باشید.[/alert]

آب درمانی 

آب درمانی یکی از قدیمی‌ترین روش‌های مورد استفاده برای درمان بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی و انواع آرتروز بوده است. منظور از آب درمانی درواقع، حمام کردن در آبگرم یا چشمه‌های معدنی است. برای مثال، ثابت شده است که آبگرم حاوی گوگرد می‌تواند در کاهش علائم ناشی از آرتروز موثر باشد . اهداف انجام آب درمانی عبارتند از:

• بهبود دامنه حرکتی مفاصل
• بهبود قدرت عضلانی
• از بین بردن گرفتگی و اسپاسم عضلانی
• بهبود حرکت مفاصل
• کاهش درد

انجام ورزش و شنا کردن در استخری با آب گرم نیز می‌تواند بسیار مفید باشد

استفاده از وسایل کمکیِ حرکتی

وسایل بسیاری به نام ارتز وجود دارند که از مفاصل مختلف بدن پشتیبانی می‌کند و می‌توانند برای مبتلایان به روماتیسم مفید باشند. ارتوز‌ها از فلزات کم وزن، چرم، کش، فوم و پلاستیک ساخته می‌شوند. این ارتوز‌ها موجب می‌شوند که بدون ایجاد محدودیت در حرکت مفاصل اطراف، حرکت در مفصل آسیب دیده محدود شود.

• بریس یا آتل‌ها به ایجاد راستای صحیح در مفصل و توزیع یکنواخت فشار وزن بر روی مفصل کمک می‌کند.
• کفی‌های مورد استفاده در کف کفش که فشار وارد شده به کف پا را در حین انجام ورزش یا کارهای روزانه، جذب می‌کند.
• دستکش‌های فشاری نیز به برخی افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی کمک می‌کند.

طب‌سوزنی 

البته شواهد علمی بسیار کمی در مورد تاثیرگذاری طب‌سوزنی در درمان روماتیسم مفصلی وجود دارد، اما برخی از افراد مبتلا به روماتیسم اظهار کرده‌اند که انجام طب سوزنی در کاهش درد مفاصل آن‌ها و بهبود کیفیت زندگی آن‌ها موثر بوده است. البته شما نمی توانید برای درمان روماتیسم خود تنها به انجام طب‌سوزنی اکتفا کنید، چرا که این روش درمانی نمی تواند روند پیشروی بیماری را متوقف کند و تنها می‌تواند در ترکیب با روش‌های درمانی دیگر به شما کمک کند.

تحریک الکتریکی عصب (TENS) 

برخی مطالعات بالینی نشان داده‌اند که استفاده از تکنیک الکتروتراپی که توسط بسیاری از فیزیوتراپ‌ها انجام می‌شود، می‌تواند موجب کاهش درد موقتی بیمار مبتلا به روماتیسم شود.

درمان بدن با نیروی ذهن 

درد‌های مزمن و داشتن برخی ناتوانی‌های فیزیکی ناشی از بیماری، می‌تواند زندگی روزمره را برای شخص مشکل کند و از طرف دیگر این فشار روانی وضعیت روماتیسم فرد را بدتر می‌کند. بسیاری از افراد می‌گویند که انجام تکنیک‌های ریلکسیشن مانند تصور هدفمند و مدیتیشن می‌تواند در بهبود کیفیت زندگی و کاهش درد و سایر علائم روماتیسم موثر باشد.

یوگا

معمولا انجام یوگا برای تسکین درد‌های اسکلتی عضلانی توصیه می‌شود و برخی مطالات نشان داده‌اند که انجام یوگا می‌تواند د رکاهش علائم ناشی از روماتیسم نیز موثر باشد. برخی از حرکات خاص در یوگا موجب تقویت عضلات چهارسرران شده و بر کشش عضلات نیز تاثیر دارد که هر دوی این موارد می‌تواند برای افرادی که مبتلا به روماتیسم زانو هستند بسیار مفید باشد. افراد مبتلا به روماتیسم باید از انجام “یوگای گرم” اجتناب کنند.

تای‌چی 

این ورزش سبک و ملایم می‌تواند مزایای بسیاری برای شما به همراه داشته باشد، از جمله:

• بهبود فرم بدن
• افزایش قدرت عضلانی
• انعطاف بیشتر
• کلهش چربی بدن
• کاهش خطر زمین خوردن در افرد مسن

انجام تای چی برای افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی، ایمن است و برخی مطالعات علمی در این زمینه نشان داده‌اند که این ورزش موجب بهبود انعطاف‌پذیری و افزایش دامنه حرکتی مفاصل می‌شود و خصوصا در افراد مبتلا به روماتیسم مچ پا می‌توان بسیار مفید باشد.

جراحی

در صورتی که یکی از مفاصل بدن به شدت درگیر بیماری شده باشد و وضعیت آن وخیم باشد، ممکن است نیاز به انجام جراحی داشته باشد. گاهی اوقات افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی ناچارند که یکی از مفاصل بدن خود را به طور کلی با یک مفصل مصنوعی جایگزین کنند. انجام این جراحی موجب تسکین درد بیمار، بهبود دفرمیتی و بدشکلی مفصل و بهبود نسبی عملکرد مفصل می‌شود. در برخی موراد، انجام عمل تعویض مفصل زانو یا مفص لگن می‌تواند با بهبود توانایی حرکتی بیمار، کیفیت زندگی او را افزایش دهد.