کاربرد بیوفیدبک (پس خوراند زیستی) و نوروفیدبک در فیزیوتراپی: عوارض و هزینه

“بیوفیدبک” یا “پس‌خوراند زیستی” یک درمان غیرتهاجمی است که می‌تواند برای برخی از شرایط از جمله: یبوست، بی‌اختیاری ادرار و مدفوع توصیه شود. در این روش از حسگرهای ویژه استفاده می‌شود تا عملکرد بدن یا بعضی از عضلات خاص بررسی شود، سپس دستگاه بازخوردی از شرایط بدن برای بیمار فراهم می‌نماید. به‌ عنوان‌ مثال برای بی‌اختیاری‌ها، فردی که در حال انجام ورزش‌های مربوط به تقویت ناحیه لگن است، از طریق حس‌گرها متوجه خواهد شد چه مقدار عضلات او منقبض و یا فشرده شده‌اند. بیوفیدبک درمانی می‌تواند به جهت بهبود فرایندهای درمانی در افراد انگیزه ایجاد نماید. بیوفیدبک می‌تواند به افراد کمک نماید تا کنترل بیشتری بر برخی از عملکردهای بدن خود داشته باشند، عملکردهایی که قبلاً تحت اختیار فرد قرار نداشتند. بیوفیدبک می‌تواند به درمان سردرد، دردهای مزمن، بی‌اختیاری‌ها و فشارخون بالا کمک نماید. از طریق بیوفیدبک، شما با بهره‌برداری از قدرت ذهن خود و خودآگاهی از آنچه که در بدن شما اتفاق می‌افتد، می‌توانید کنترل بیشتری بر سلامتی خود داشته باشید.

[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#cacaca”]

دکتر رئیس السادات آخرین تجهیزات بیوفیدبک را با پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌ها در کلینیک خود بکار می‌گیرند. نشان داده شده است ترکیب تکنیک‌های مشاوره با آموزش‌های بازخورد زیستی، رضایت بیماران را افزایش داده و علائم آن‌ها را کاهش می‌دهد. هدف ایشان این است که از طریق گزینه‌های درمانی مختلف، بر اساس شرایط و نیازهای شما، برنامه جامع درمانی منحصربه‌فردی را طرح‌ریزی کنند تا مشکلات شما برطرف گردد.
[/alert]

بیوفیدبک تراپی چگونه عمل می‌کند؟

محققان دقیقاً مطمئن نیستید که بیوفیدبک چگونه یا چرا مؤثر است. ولی آن‌ها می‌دانند که بیوفیدبک باعث آرام‌سازی (ریلکسیشن) افراد می‌شود که این امر می‌تواند، شرایط به وجود آمده در اثر استرس را بهبود بخشد؛ اما تحقیقات محدودی در خصوص این شیوه درمانی وجود دارد. در طی جلسه بیوفیدبک، الکترودهایی به پوست شما متصل می‌شوند. این الکترودها به یک مانیتور وصل می‌گردند. از طریق صفحه‌نمایش و به کمک علائمی همچون صدا، تغییرات نوری و یا تصاویر، ضربان قلب، تنفس، فشارخون، درجه حرارت، میزان عرق کردن و یا فعالیت عضلانی شما نمایش داده می‌شود. هنگامی‌که شما تحت استرس قرار می‌گیرید، این عوامل دستخوش تغییرات می‌شوند. سرعت ضربان قلب بالا می‌رود، عضلات شما سفت می‌شود، فشارخون افزایش می‌یابد، تنفستان تند گشته و عرق خواهید نمود.

هنگام بروز استرس شما می‌توانید این تغییرات را بر روی مانیتور مشاهده نمایید. از طریق بازخوردی که به دست می‌آورید به کنترل فعالیت‌های بدن خود بپردازید. متخصص بیوفیدبک به شما کمک می‌کند تا با انجام تمرینات تمدد اعصاب، بتوانید کنترل عملکردهای مختلف بدن خود را به دست بگیرید. به‌ عنوان‌ مثال، ممکن است به کمک تکنیک تمدد اعصاب، هنگام بروز سردرد، بتوانید امواج فعال مغزی خود را کنترل نمایید.

تمرینات مختلف آرام‌سازی (ریلکسیشن) مورد استفاده در درمان بیوفیدبک

از چندین روش مختلف آرام‌سازی در درمان بیوفیدبک استفاده می‌شود، از جمله:

• تنفس عمیق
• آرام‌سازی پیش‌رونده عضلانی: به‌ صورت متناوب گروه‌های مختلفی از ماهیچه‌ها سفت و سپس آرام می‌شوند.
• تصویرسازی ذهنی: تمرکز بر روی یک تصویر خاص (مانند رنگ و یا شیئی مانند پرتقال) ذهن شما را متمرکز کرده و موجب آرام‌سازی شما می‌شود.
• مدیتیشن از طریق تمرکز حواس: تمرکز افکار و رهاسازی از احساسات منفی

هم‌زمان با کاهش ضربان قلب، فشارخون و تنش‌های عضلانی، شما بازخورد فوری آن را بر روی صفحه‌نمایش مشاهده خواهید نمود. در نهایت شما خواهید آموخت که چگونه بدون تجهیزات بیوفیدبک، به کنترل این عملکردهای درونی خود بپردازید.

انواع بیوفیدبک درمانی

برای نظارت بر عملکردهای مختلف بدن، از انواع مختلف بیوفیدبک استفاده می‌شود، از جمله:

• الکترومایوگرام (EMG): این نوع از بیوفیدبک فعالیت و تنش‌های عضلانی را ارزیابی می‌کند. این روش می‌تواند برای درد پشت، سردرد، اختلالات اضطرابی، باز توانی عضلات پس از آسیب‌ها و بی‌اختیاری‌ها استفاده شود.
• بیوفیدبک حرارتی: این نوع از بیوفیدبک درجه حرارت پوست را اندازه‌گیری می‌کند. این روش می‌تواند برای سردرد و بیماری رینود استفاده شود.
• نوروفیدبک و یا الکتروانسفالوگرافی (EEG): در روش درمان نوروفیدبک به ارزیابی و اندازه‌گیری امواج مغزی می‌پردازد. از این نوع بیوفیدبک می‌توان در اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)، صرع و سایر اختلالات مغزی مانند تشنج استفاده نمود.
• فعالیت‌های الکترودرمال (EDA): این نوع از بیوفیدبک میزان عرق کردن را اندازه‌گیری می‌کند و می‌تواند برای درد و اضطراب استفاده شود.
• تغییرپذیری ضربان قلب (HRA): این نوع از بیوفیدبک ضربان قلب را اندازه‌گیری می‌کند و می‌تواند برای اضطراب، آسم، بیماری‌های مزمن انسدادی ریه (COPD) و نامنظم شدن ضربان قلب استفاده شود.

هر جلسه درمانی بیوفیدبک حدود ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. معمولاً، شما می‌توانید آثار بیوفیدبک را ظرف ۱۰ جلسه یا کمتر مشاهده نماید. برخی از شرایط، مانند فشارخون بالا، ممکن است به ۲۰ جلسه یا بیشتر زمان نیاز داشته باشد.

کاربردهای درمان بیوفیدبک و نروبیوفیدبک در فیزیوتراپی

 بیوفیدبک می‌تواند به بهبود بیماری‌ها و شرایط مختلفی کمک نماید. در اینجا فهرستی از برخی از مزایای بیوفیدبک عنوان می‌شود:

• دردهای مزمن: به کمک شناسایی عضلات سفت شده و سپس یادگیری نحوه آرام‌سازی آن‌ها، بیوفیدبک می‌تواند به تسکین درد و ناراحتی‌های ناشی از شرایطی مانند درد پایین کمر، درد لگن و باسن،دردهای شکمی، اختلالات مفصل گیجگاهی- فکی (TMJ) و بیماری فیبرومیالژیا کمک کند. برای تسکین درد، بیوفیدبک می‌تواند به‌ تمامی افراد در تمامی سنین کمک نماید، از کودکان گرفته تا بزرگسالان و افراد مسن.
• سردرد: مطالعات زیادی بر نقش بیوفیدبک در سردرد انجام‌شده است. تنش‌های عضلانی و استرس می‌توانند میگرن و انواع دیگر سردردها را باعث شوند، همچنین می‌توانند علائم سردرد را بدتر کنند. بر اساس شواهد موجود، درمان بیوفیدبک می‌تواند عضلات را آرام و استرس را کاهش دهد، هردوی این موارد می‌توانند شدت و تعداد دفعات سردرد را کاهش دهند. به نظر می‌رسد بیوفیدبک به‌خصوص زمانی که با داروها ترکیب شود، برای سردرد مفید باشد.
• اضطراب: کاهش اضطراب یکی از رایج‌ترین استفاده‌ها از بیوفیدبک می‌باشد. بیوفیدبک به شما اجازه می‌دهد هنگام استرس و اضطراب از شرایط بدن خودآگاهی بیشتری داشته باشید. بنابراین شما می‌توانید یاد بگیرید چگونه واکنش‌های منفی بدن خود را کنترل نمایید.
• بی‌اختیاری ادرار: بیوفیدبک می‌تواند به افرادی که به بی‌اختیاری‌ها مبتلا هستند کمک نماید. بیوفیدبک می‌تواند به زنان کمک کرده تا به تقویت عضلات لگن پرداخته و کنترل تخلیه مثانه خود را افزایش دهند. پس از چند جلسه از بیوفیدبک، زنان مبتلا به بی‌اختیاری نیاز به تخلیه ادرارشان کاهش یافته و دفعات بی‌اختیاری‌شان نیز کاهش می‌یابد. بیوفیدبک برای کودکانی که تخت خواب خود را خیس می‌کنند و همچنین افراد مبتلا به بی‌اختیاری مدفوع (ناتوانی در کنترل اجابت مزاج) مفید است. برخلاف داروهایی که برای درمان بی‌اختیاری‌ها استفاده می‌شود، بیوفیدبک عوارض جانبی آن‌ها را نخواهد داشت.
• فشارخون بالا: شواهد در خصوص استفاده از بیوفیدبک برای فشارخون بالا متناقض بوده است. اگر چه به نظر می‌رسد این روش برای کاهش فشارخون مفید است، اما داروهای کنترل‌کننده فشارخون مؤثرتر از این روش درمانی بوده‌اند.

سایر کاربردها بیوفیدبک عبارت‌اند از:

• اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)
• بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
• بیماری رینود
• صدمات
• آسم
• یبوست
• صرع
• آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی

در طی یک جلسه بیوفیدبک چه اتفاقی روی می‌دهد؟

در یک جلسه عادی بیوفیدبک، الکترودهایی به پوست شما متصل می‌شوند. آن‌ها اطلاعات لازم به یک کامپیوتر کوچک منتقل می‌کنند، این اطلاعات تحلیل‌شده و به‌ صورت نمادهای گرافیکی یا صدا بروی یک صفحه‌نمایش نشان داده می‌شوند که بیانگر شرایط درونی بدن شما می‌باشند.  سپس متخصص بیوفیدبک به شما یک سری تمرینات ذهنی آموزش می‌دهد که از شما می‌خواهد آن‌ها را انجام دهید. از طریق آزمون‌ و خطا، شما به‌ زودی یاد می‌گیرد چگونه از طریق کنترل فعالیت‌های ذهنی خود، کنترل رفتار و عملکردهای فیزیکی بدن خود را به دست بگیرید.

هر جلسه بیوفیدبک درمانی چقدر طول می‌کشد؟

هر جلسه درمانی بیوفیدبک حدود ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. معمولاً، شما می‌توانید آثار بیوفیدبک را ظرف ۱۰ جلسه یا کمتر مشاهده نماید. برخی از شرایط، مانند فشارخون بالا، ممکن است به ۲۰ جلسه یا بیشتر زمان نیاز داشته باشد.

برای رسیدن به نتیجه مطلوب، چند جلسه بیوفیدبک درمانی نیاز هست؟

 هر جلسه به‌ طور کلی کمتر از ۱ ساعت طول می‌کشد. تعداد جلسات مورد نیاز بستگی به شرایط شما و بیماری مورد نظر دارد. بسیاری از افراد ظرف ۸ تا ۱۰ جلسه نتیجه درمان را مشاهده خواهند نمود. درمان سردرد، بی‌اختیاری‌ها و بیماری رینود حداقل به ۱۰ جلسه درمانی به‌ صورت هفتگی نیازمند هست، همچنین ممکن است با بهبود شرایط شخص، تعدادی جلسه پس از درمان نیاز باشد. با این‌ حال، شرایطی مانند فشارخون بالا معمولاً نیاز به ۲۰ جلسه درمانی بیوفیدبک دارد تا شما بتوانید آثار درمان را مشاهده نمایید. همچنین به شما تمرینات ذهنی و تکنیک‌های تمدد اعصاب آموزش داده خواهد شد که می‌توانید روزانه در خانه حداقل به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه انجام دهید.

آیا بیوفیدبک و نوروفیدبک درمانی خطر و یا عوارض جانبی با خود به همراه دارد؟

 بیوفیدبک یک روش درمانی امن و بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود. تا کنون عوارض جانبی منفی گزارش نشده است. اگر شما از مشکلات جدی سلامت روان رنج می‌برید، با روانپزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید آیا متقاضی مناسبی برای بیوفیدبک هستید یا نه.