فلج ارب

فلج ارب

فلج ارب یکی از انواع فلج شبکه براکیال است. از هر ۱۰۰۰ نوزاد، یک یا دو نوزاد دچار فلج ارب می شوند. هنگامی که زایمان به سختی انجام می شود، یا وقتی ماما هنگام به دنیا آوردن نوزاد کشش زیادی به نوزاد وارد می‌کند تا زودتر او را از کانال زایمانی عبور دهد، ممکن است گردن نوزاد با کشش زیادی به شدت به یک طرف منحرف و کشیده شود. براثر این کشش اعصاب شبکه گردنی کشیده می‌شوند و این کشیده شدن موجب صدمه و آسیب به عصب می‌شود و کودک دچار فلج ارب می‌شود. کودکان مبتلا به فلج ارب به علت آسیب شبکه گردنی ممکن است در تکان دادن گردن و دست خود دچار مشکلات حرکتی شوند.

در اغلب موارد فلج زایمانی شبکه براکیال، اعصاب فوقانی تحت تأثیر قرار دارند. شبکه براکیال یک شبکه عصبی در گردن است. اعصابی که از این شبکه خارج می‌شوند در تمام اندام فوقانی منتشر شده و موجب حس و حرکت آن می‌گردند. اکثر نوزادان مبتلا به فلج زایمانی شبکه براکیال، هر دو مورد احساس و حرکت را در بازوی آسیب دیده بازیابی می‌کنند. در نوع فلج ارب ، نوزاد ممکن است قادر به حرکت شانه نباشد، اما بتواند انگشتان خود را حرکت دهد. اگر هر دو اعصاب فوقانی و پایینی کشیده شده باشند، معمولا شرایط نوزاد وخیم‌تر از فلج ارب خواهد بود که به آن فلج سراسری یا کلی شبکه براکیال مادرزادی گفته می شود.

انواع آسیب عصبی

به طور کلی، چهار نوع آسیب عصبی وجود دارد. همه این ۴ نوع آسیب عصبی می‌توانند همزمان در یک نوزاد رخ دهند. نشانه‌های یک آسیب عصبی، بدون در نظر گرفتن نوع آسیب، یکسان هستند (از دست دادن احساس و فلج جزئی یا کامل). شدت آسیب بر تصمیمات درمان و میزان بهبودی تأثیر می‌گذارد.

۱-نوراپراکسی: نوعی آسیب کششی که به اعصاب شوک وارد می‌کند اما عصب‌ها پاره نمی‌شوند. این آسیب‌ها معمولا ظرف ۳ ماه به طور خود به خود بهبود می‌یابند. نوراپراکسی ممکن است در نوزادان و همچنین افراد بالغ رخ دهد. مثلا” زمانی این عارضه برای بزرگسالان رخ می‌دهد که یک بازیکن فوتبال در حین بازی مجروح می‌شوند و دچار کشش شبکه عصبی فوقانی می شود.

۲-نوروم : نوعی آسیب کششی که به برخی از فیبرهای عصبی آسیب می‌رساند ، ممکن است به بافت اسکار تبدیل شود. این بافت اسکار ممکن است بر روی عصب سالم باقی بماند. این عارضه نوروم نامیده می‌شود. در این نوع آسیب، بهبودی خودبخودی نسبی است.

۳-پارگی: نوعی آسیب کششی که موجب جدا شدن عصب (پارگی) می‌شود، خود به خود درمان نمی‌شود. پارگی زمانی اتفاق می‌افتد که خود عصب پاره شود.

۴-آوالسیون: این نوع آسیب عصبی هنگامی اتفاق می‌افتد که عصب از طناب نخاعی پاره شود. پارگی‌های عصبی و آوالسیون‌ها جدی‌ترین انواع آسیب عصبی هستند. ممکن است یک پارگی با “اسپلایس کردن” (پیوند عصبی اهدا کننده از عصب دیگری از کودک ) ترمیم شود. امکان ترمیم آوالسیون از نخاع وجود ندارد. در بعضی موارد نیز ممکن است بتوان برخی از عملکردهای بازو را با استفاده از یک عصب از عضله دیگر به عنوان اهدا کننده بازگرداند.

علت فلج ارب

آسیب‌های شبکه براکیال در نوزادان معمولا در هنگام زایمان دشوار، مانند بزرگ بودن نوزاد، با پا به دنیا آمدن نوزاد یا زایمان طولانی مدت، رخ می‌دهد. زمانی که زایمان پیچیده می‌شود و فرد کمک کننده به زایمان باید سریع کودک را خارج کند و نیرویی را بکار گیرد تا کودک را از کانال تولد بیرون بکشد ، ممکن است این اتفاق رخ دهد. اگر یک طرف گردن کودک کشیده شود، اعصاب نیز ممکن است کشیده شود و آسیب ببیند.

علائم فلج ارب چیست؟

ضعف در یک بازو

از دست دادن احساس در دست

فلج جزئی یا کلی بازو: نوزاد نمی‌تواند بازوی خود را بلند کند.

ضعف در خم کردن آرنج

ضعف در رترکشن و پروترکشن کتف

پس از سن ۶ ماهگی، کوتاه‌شدگی غیر طبیعی آغاز می‌شود.

تغییر فرم فلجی چرخاندن ساعد به بیرون : که از عدم تعادل بین ماهیچه‌های برون گردان و ماهیچه‌های درون گردان فلج شده شروع می‌شود ، تصحیح انفعالی این تغییر شکل در ابتدا امکان‌پذیر است، اما بعد از رشد ثابت می‌شود زیرا غشاء بین استخوانی ثابت می‌شود.

پزشکان چگونه این عارضه را تشخیص می‌دهند؟

معمولا تشخیص یک پزشک متخصص اطفال برای آسیب فلج شبکه براکیال بر اساس ضعف بازو و معاینه فیزیکی است.پزشک ممکن است یک تصویربرداری اشعه ایکس یا سایر مطالعات تصویربرداری را تجویز کند تا بفهمد که آیا به استخوان‌ها و مفاصل گردن و شانه آسیب رسیده است یا خیر. او همچنین ممکن است برخی از آزمایشات را انجام دهد تا بفهمد که آیا سیگنال عصبی در عضلات بازو وجود دارد یا خیر. این تست‌ها شامل الکترومیوگرافی (EMG) یا یک مطالعه هدایت عصبی (NCS) می باشد.

فیزیوتراپی چگونه به فلج ارب کمک می‌کند؟

نمود فلج ارب در هر کودک منحصر به فرد خواهد بود و متخصص طب فیزیکی و توانبخشی قبل از شروع درمان، یک ارزیابی کامل از دامنه حرکات کودک، قدرت عضلانی، احساس و عملکرد کلی او را برای ایجاد درمان مناسب انجام می دهد.

انجام فیزیوتراپی چه مزایایی برای کودک مبتلا به فلج ارب دارد؟

۱-بهبود قدرت عضلات و دامنه حرکات

۲-کاهش درد

۳-بهبود کاربرد عملی بازو

۴-افزایش استقلال و کاهش نیاز به دیگران

۵-کاهش خطر خشکی ثانویه مفصل

۶-بهبود کیفیت زندگی و استقلال

 راه های درمانی طب فیزیکی و توانبخشی در فلج ارب:

۱-فعالیت‌ها و تمریناتی جهت بهبود حرکت و قدرت عضلانی (ماساژ درمانی ، بازی درمانی ، تمرینات کششی)

۲-تمریناتی برای حفظ محدوده حرکت در مفصل برای جلوگیری از خشکی و درد ( آب درمانی )

۳-تمریناتی برای افزایش آگاهی بازو ( تمرینات تحریک حسی )

۴-تجویز اسپیلنت و طب سوزنی جهت جلوگیری از عوارض ثانویه و به حداکثر رساندن عملکرد.

۵-مشاوره والدین در مورد جا به جا کردن و قرار گیری مناسب کودک در تمرینات خانگی برای به حداکثر رساندن توان بالقوه کودک برای بهبودی

۶-ارجاع به کار درمانی برای ارزیابی عملکرد در فعالیت‌های روزانه

پس از عبور از فاز اولیه التهابی این آسیب (که یک تا دو هفته طول می‌کشد) والدین برای شروع یک برنامه تمرینی افزایش محدوده حرکتی خانگی آموزش می‌بینند که توسط جلسات درمان رسمی هفتگی یا دو هفته‌ای یکبار هدایت می‌شوند. حفظ محدوده حرکتی از طریق این برنامه خانگی کششی می‌تواند موفقیت آمیز باشد و به میزان آسیب عصبی و بهبودی وابسته باشد. حرکت ملایم منفعل تمام مفاصل اندام فوقانی در منزل به همراه تعویض پوشک چندین مرتبه در روز انجام می‌شود. انجام حرکاتی که به نظر می‌رسد باعث ناراحتی کودک می‌شود، پیشنهاد نمی‌شود.

نظارت ماهانه در قالب یک رویه رسمی کلینیک برای نظارت بر بهبودی و اطمینان حاصل کردن از حفظ محدوده حرکتی، انجام می‌شود. اکثر بیماران عملکرد دست و مچ خود را نسبتا حفظ می‌کنند و عملکرد مناسب آرنج را به دست می‌آورند. بنابراین، درمان معمولا به سمت شانه‌ها هدایت می‌شود. برای جلوگیری از انقباض، به حفظ حرکات ابداکشن شانه و چرخش خارجی، توجه ویژه‌ای می‌شود. ممکن است برای جلوگیری از انقباض در کودکانی با مشکل دست و مچ دست، از اسپیلینت استفاده شود.

آیا در فلج ارب انجام جراحی ضروری است؟

اغلب پزشکان سعی می‌کنند از انجام جراحی در کودکان جلوگیری کنند، اما در بعضی موارد، جراحی تنها گزینه است، مخصوصا زمانی که فلج ارب جدی است. متخصص اطفال ، فیزیوتراپی را برای یک دوره زمانی توصیه می‌کند و اگر پیشرفت بهبودی کودک کم بود یا بهبودی حاصل نشد، جراحی و به دنبال آن فیزیوتراپی اضافی و در بعضی موارد کاردرمانی، انجام می شود.

چگونه می‌توان از این آسیب جلوگیری کرد؟

۱-مراقبت‌های بهداشتی مناسب در دوران بارداری، مانند :

نظارت دقیق بر قند خون مادرانی که مبتلا به دیابت یا دیابت بارداری هستند، زیرا قند خون بالا سلامت کودک را به خطر می‌اندازد و باعث افزایش وزن سریع‌تر نوزاد نسبت به حد طبیعی می‌شود و نوزادان بزرگ‌تر بیشتر در کانال تولد گیر می‌کنند.

۲-توجه به فاکتورهای خطر که به احتمال زیاد باعث زایمان دشوار خواهد شد، از جمله:

-مادرانی که فرزند قبلی مبتلا به دیس‌توشی شانه داشته‌اند، بدون در نظر گرفتن اینکه فرزند قبلی دچار آسیب شبکه براکیال بوده است یا خیر

-مادرانی که از دارو برای تحریک یا تسریع وضع حمل استفاده کرده‌اند

-نوزادان درشت تر (مخصوصا آنهایی که وزنشان بیش از ۸/۱ پوند در هنگام تولد است) ، تولد این نوزادان بیشتر برای مادران مبتلا به دیابت یا دیابت حاملگی پیش بینی می‌شود، به خصوص اگر قند خون آنها با دقت مورد نظارت و مدیریت قرار نگیرد.

-مادرانی که لگن‌های کوچکتر یا با شکل غیر معمول یا سوراخ‌های لگنی دارند

-زایمان طولانی

-وضع حمل با عجله

-موقعیت بریچ

-مالپوزیشن جنین در کانال تولد

دکتر رییس السادات متخصص طب فیزیکی و توانبخشی موثرترین روش‌های توانبخشی را برای درمان کودک مبتلا به فلج اربو بالا بردن بهبود عملکرد و باز یابی حسی و حرکتی و استقلال کودک به کار می گیرد.