درمان درد و التهاب کشکک زانو (علایم زانوی دوندگان) چیست؟
درد در جلو یا ناحیهی قدامی زانو، در واقع درد در بخشی از زانو است که اغلب به دلیل ناهنجاری مفصل پاتلوفمورال به وجود میآید و به “زانوی دوندگان” مشهور میباشد. مفصل پاتلوفمورال در جایی قرار دارد که هنگام حرکت زانو، کاسه (کشکک) زانو در امتداد استخوان ران جابهجا میشود. این عارضه رایجترین آسیب مربوط به دوندگان است و عارضهای شایع در بین بسیاری دیگر از ورزشکاران نیز محسوب میشود. اصطلاح پزشکی این عارضه “سندرم درد پاتلوفمورال” است.
با اینکه علت زانوی دوندگان عوامل زمینهساز بسیاری دارد، ولی علامت اختصاصی آن، وجود درد در جلوی زانو، و پیرامون و پشت کاسهی زانو است، بهویژه هنگام فعالیتهایی مثل دویدن، چمباتمه زدن، یا نشستنهای طولانی. این مشکل در بین کسانی که فشارهای پیدرپی به مفصل زانو وارد میکنند مانند ورزشکارانی که زیاد میدوند، بیش از دیگران شیوع دارد.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#cacaca”]
برای درمان این بیماری، ردیابی علت ریشهای و اصلی درد از اهمیت ویژهای برخوردار است و باید بر اصلاح آن متمرکز شد. پس از یافتن ناحیهی تنش و سفتی در مناطقی مانند مفصل ران، عضله چهار سر ران، عضلات ناحیهی پایینی کمر و عضلات شکم، سعی میکنیم تا در مفصل ران، زانو، کف پا و ساق پا ثبات به وجود بیاوریم. تحقیقات نشان میدهند که پایدارسازی زنجیرهی حرکتی از طریق کار قدرتی، میتواند در زمینهی کاهش درد مربوط به “زانوی دوندگان” تأثیر شگفت انگیزی داشته باشد.[/alert]
آناتومی زانو
کشکک زانو مثل لایهای بر روی سطح مفصل زانو قرار گرفته است و با فراهم آوردن مزيت مکانيکى برای ماهیچهی چهار سر (ماهیچههای بزرگ ران) به آن کمک میکند تا مانند روش حرکت قرقره، زانو را صاف کند. با خم و راست کردن زانو، کاسهی زانو در امتداد شیار انتهایی استخوان ران -که به آن شیار قرقرهای گفته میشود- سر میخورد. در واقع چیزی که باعث به وجود آمدن “سندرم درد پاتلوفمورال” میشود افزایش فشاری است که بین کاسهی زانو و استخوان ران به وجود میآید.
علل و عوامل خطرساز زانوی دوندگان
زانوی دوندگان ناشی از عوامل مختلفی است و میتواند شامل یک یا ترکیبی از عوامل زیر باشد:
- خطاهای تمرینی. افزایش ناگهانی حجم یا شدت تمرینات، فشار مضاعفی را بر مفصل پاتلوفمورال وارد میکند. همچنین، ندادن زمان کافی به زانو برای بهبودی کامل و یا انجام کارهای اضافی میتوانند باعث ایجاد این مشکل شوند.
- استفاده بیش از حد از زانو و تمرین بیش از حد با آن. اگر به بدن زمان کافی برای بازیابی مجدد داده نشود، استفادهی زیاد و انجام تمرینات سنگین به مدت طولانی میتوانند باعث به وجود آمدن “زانوی دوندگان” حتی در آمادهترین ورزشکاران شوند. برای مثال حتی یک دونده استقامت حرفهای هم اگر یک هفته تمرین شدید و سخت داشته باشد ممکن است به درد زانوی دوندگان مبتلا شود.
- آسیب. آسیبدیدگی مچ، مفصل ران، یا زانو میتواند بيومكانيك زانو را تغییر داده، و در نهایت منجر به علائم “زانوی دوندگان” شود.
- ضعف موضعی. ضعف یا رشد نامناسب عضلات ران و باسن میتواند باعث تحمیل بار و فشار بیشتر بر مفصل پاتلوفمورال هنگام فعالیت شود که این امر به مرور زمان باعث به وجود آمدن عارضهی “زانوی دوندگان” میشود.
- وزن بیش از حد بدن. بالا بودن وزن میتواند باعث فشار ناخواسته به زانوها شود. هنگام راه رفتن بر روی زمین، هر قدم یک و نیم برابر وزن فرد به زانویهایش فشار وارد میکند.
- انعطاف پذیری. سفتی به ویژه در ماهیچههای چهار سر(در بالای زانو)، گاستروکنیموس (عضلهی ساق پا) و همسترینگ و همچنین نوار ایلیوتیبیال (نوار پیوندی ضخیمی در کنار زانو که از سطح خارجی لگن تا زیر زانو امتداد یافته است)، فرد را مستعد ابتلا به “زانوی دوندگان” میکند.
- جنسیت. در زنان خطر ابتلا به “زانوی دوندگان” بیشتر است، چون زنان باسنهای پهنتری دارند و ترازبندی زانوی آنها نسبت به مردان متفاوت است.
علائم و نشانههای زانوی دوندگان
دلایل احتمالی و زمینهسازِ مختلفی برای زانو درد دوندگان وجود دارد، و به دلیل همین تنوع علل، علائم آن نیز متفاوت است. برخی از علائم نسبتاً شایعاند ولی برخی دیگر نتیجهی یک بیماری زمینهای زانو هستند.
علائم اصلی “زانوی دوندگان” عبارتند از:
- درد در جلوی زانو. نامیزانی شیار استخوان ران و کشکک زانو میتواند باعث درد در نواحی جلویی زانو یا کنارههای کشکک زانو شود. ممکن است در چنین مواردی، فرد هنگام استراحت درد دارد و هنگام کارکردن با زانو دردش شدیدتر و بدتر هم میشود.
- کریپتوس زانو. حرکات خاصی میتوانند باعث احساس سایش یا قرچقرچ کردن زانو شوند، که ما آن را تحت عنوان کریپتوس زانو میشناسیم. این علامت معمولاً بعد از استراحتهای طولانی مدت -مثلاً وقتی که صبح از رختخواب بلند میشویم- اتفاق میافتد، ولی با به کارگیری و استفاده از زانو این مشکل به تدریج کاهش مییابد و یا کاملاً از بین میرود.
- بدتر شدن درد هنگام حرکت. کسانی که به عارضهی “زانوی دوندگان” مبتلا هستند اغلب دچار درد، اصطکاک بیش از حد، صداهای ترقتروق -هنگام حرکت دادن زانو به طرف بالا و پایین- میشوند، مثلاً هنگامی که شخص به طور ناگهانی از حالت ایستاده به حالت نشسته در میآید و یا زمانی از بلندی یا پلهای بالا میرود ممکن است به چنین مواردی دچار شود.
- تورم زانو. هر چند تورم زانو تنها به زانوی دوندگان منحصر نیست، ولی تورم جلوی زانو نشانهای از التهاب زانو است. این تورم میتواند منجر به محدود شدن حرکت زانو، و در بسیاری از موارد باعث افزایش درد گردد. به این تورم، یعنی تورم زانو اصطلاحاً “آب آوردن زانو” هم گفته میشود.
- خشک شدن زانو بعد از استراحت. افرادی که دچار عارضهی “زانوی دوندگان” هستند متوجه این موضوع میشوند که خم کردن زانو به مدت طولانی -مانند هنگامی که با ماشین رانندگی میکنند یا پشت میز مینشینند- میتواند موجب افزایش خشکی و شدیدتر شدن دردشان گردد.
تشخیص عارضهی زانوی دوندگان
سابقهی بیمار
به منظور تعیین ماهیت خاص آسیب دیدگی و شدت آن، معمولاً فیزیوتراپ سؤالاتی مانند موارد زیر را از بیمار میپرسد:
- درد از چه زمانی شد؟
- چطور شروع شد؟
- درد را چطور توصیف می کنید؟(حاد، درد مداوم، گزگز کردن و غیره)
- چه حرکاتی باعث بیشتر شدن این درد میشود؟
- آیا این آسیب مربوط به مشکلات گذشتهی پزشکی بیمار هست یا خیر؟
- و اینکه آیا در گذشته آسیبدیدگی زانو داشته است یا خیر.
معاینهی بدنی
در معاینهی جسمی، ثبات، حرکت و عملکرد زانو مورد آزمایش قرار میگیرد. ابتدا پزشک زانو را از جهت علائمی مثل تورم، خشکی و سفتی مورد ارزیابی قرار میدهد و سپس سعی میکند تا توسط دستانش مسیر حرکتی کاسهی زانو و لرزش زانو را معاینه میکند تا به وجود هرگونه ناهنجاری در زانوی بیمار پی ببرد. علاوه بر این موارد، قدرت، انعطاف پذیری و الگوهای حرکتی مفصل ران، کف پا و مچ پا نیز مورد بررسی قرار میگیرند، چون این موارد بر نحوهی حرکت زانو اثر گذار هستند..
تصویربرداری
معمولا پزشکان به منظور شناسایی علت مشکل، از یکی از دو روش زیر بهره میگیرند:
عکس رادیولوژی. اگر تشخیص اولیهی پزشک در مورد مشکل ایجاد کننده درد “زانوی دوندگان”، حرکت نادرست کشکک زانو بر روی استخوان باشد، عکسبرداری رادیولوژی اولین روش برای اطمینان از وجود این مشکل خواهد بود. تصویر گرفته شده این امکان را به پزشک میدهد تا بتواند محل قرارگیری کاسهی زانو بر روی استخوان ران را ببیند و خارهای بالقوه استخوانی را شناسایی کندو در نهایت آرتروز زانو را تشخیص دهد.
تصویربرداری رزونانسی مغناطیسی (اِم.آر.آی). برعکس تصویربرداری رادیولوژی، “اِم.آر.آی” از بافتهای نرم زانو تصویر میگیرد. اگر پزشکان به وجود مشکل در مینیسک، تاندونها و یا رباطهای زانو مشکوک شوند، به احتمال زیاد برای مشخص کردن مشکل به استفاده از این روش تصویربرداری غیر تهاجمی روی خواهند آورد.
درمان زانوی دوندگان
پس از اینکه عارضهی “زانوی دوندگان” تشخیص داده شد و علت زمینهساز آن نیز معلوم شد، پزشک یک دوره درمانی برای بیمار تجویز خواهد کرد چرا که این عارضه در اکثر موارد، بدون نیاز به جراحی درمان می شود.
درمانهای رایج برای عارضهی زانوی دوندگان عبارتند از:
استراحت، استفاده از کیسهی یخ، نوار پیچی محکم، و بالا نگه داشتن پا
استراحت، استفاده از کیسهی یخ، نوار پیچی محکم، و بالا نگه داشتن پا برای کاستن از میزان علائم اولیهی عارضهی “زانوی دوندگان” بسیار کارساز است. استفاده از این روش بهویژه هنگامی حائز اهمیت است که علائم این عارضه برای اولین بار بروز کرده باشند.
دارو
به منظور مهار درد و از بین بردن التهاب میتوان از مسکنها و داروهای ضد التهاب تجویز شده توسط پزشک و یا داروهایی که نیاز به نسخهی پزشک ندارند، استفاده کرد.
تزریق کورتیکواستروئید
اثبات شده است که تزریق کورتیکواستروئید بر کاهش التهاب و درد ناشی از آسیبدیدگیهای رباط تا مدت ۸ هفته اثرگذار است؛ هرچند، همین ویژگیهای کورتیکواستروئید میتواند باعث تخریب غضروف نیز بشود.
پرولوتراپی(درمان با تزریق مواد رشد دهندهی سلولی)
پرولوتراپی درمانی مؤثر و راهی دیگر برای معالجهی آسیبدیدگیهای مزمن اسکلتی عضلانی است. بهطور کلی در پرولوتراپی برای ایجاد بهبودی در مفصل زانو از تزریق موادی طبیعی (اورتوبیولوژیک) استفاده میشود.
دونوع اورتوبیولوژیک وجود دارد:
- آنهایی که بدن تولید میکند (پرولوتراپی سلولی که در روشهای مثل پلاکت درمانی (PRP)، پیوند مغز استخوان، و درمان با سلولهای بنیادی بافت چربی استفاده میشود)
- آنهایی که به طور طبیعی موجب درمان میشوند. مثل دکستروز (معادلی شیمیایی برای نرمالسازی گلوکز-دی که در بدن یافت میشود.)
فیزیوتراپی
از فیزیوتراپی برای تقویت عضلات اطراف زانو و مفصل ران، و کشش عضلات سفت شده، استفاده میشود و باعث بازگشت عضلات به حالت طبیعیشان هنگام ورزش و فعالیت میگردد.
طب سوزنی
طب سوزنی، فشارهایی که به بدن هنگام دویدن وارد میشود را از بین میبرد. در این روش سوزنها، مواردی مانند علت ریشهای درد، عدم تعادل و بیماریهای مزمن را از بین میبرند.
ماساژ
ماساژ نیز به روشی مشابه باعث شل شدن عضلات میشود. ولی مزیتی که ماساژ دارد این است که با فشار بر عضلات و تاندونها باعث ترازبندی و تنظیم بهتر آنها میشود. برخی از انواع ماساژ که میتوانند به بهبود عارضهی “زانوی دوندگان” کمک کنند عبارتند از:
- ماساژ آزاد سازی فعال
- ماساژ سوئدی
- ماساژ نقطه ماشهای
- ماساژ بافت عمیق
کفیهای طبی کفش
کفیهای طبی، برای کسانی که در استخوانبندی و ساختار کف پایشان ناهنجاری دارند و یا کسانی که هنگام دویدن، الگوهای حرکتی غیرطبیعی دارند، بسیار مفید هستند.
کفشهای طبی
اگر کف پا بدشکلی یا ناهنجاریهایی داشته باشد که ترازبندی زانو را به هم میزند، برای اصلاح آن میتوان از کفشهای طبی یا اُرتزها استفاده کرد.
بریس زانو یا نوار پیچی زانو
بریس کاسهی زانو یا نوار پیچی آن، میتواند موجب حرکت کاسهی زانو در مسیر درست شود.
تمرینات ورزشی
تمرینات کششی باعث رفع خشکی و گرفتگی عضلات میشوند و امکان انعطافپذیری بیشتر را برای آنها فراهم میسازند. چون با ورزش زانوی دوندگان عضلات شل و آزاد میشوند، باعث کاهش فشار میگردند که همین کاهش فشار نیز به التیام و درمان زانو کمک خواهد کرد.
جراحی زانوی دوندگان
به ندرت برای درمان درد پاتلوفمورال زانو عمل جراحی تجویز میشود. اگر همهی روشهای سنتی درمان با شکست مواجه شوند، و بیمار بدون درد زیاد، قادر به شرکت در فعالیتهای مورد نظرش نباشد، جراح با استفاده از روشهای مختلف جراحی از طریق “رهاسازی جانبی” (بریدن ساختارهای سفت در قسمت های جانبی یا بیرونی کشکک زانو) اقدام به تغییر و دستکاری در عملکرد زانو میکند. روشهای مختلف جراحی زانو عبارت است از:
- آرتروسکوپی
- ترازبندی مجدد
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.