درمان اسکولیوز (انحراف و کجی ستون فقرات) بدون جراحی
در صورتی که به یک ستون فقرات سالم از پشت نگاه کنیم، صاف به نظر میرسد. ستون فقرات مبتلا به اسکولیوز به یک یا هر دو سمت انحراف دارد و به شکل “L” یا “S” با استخوانهای (مهرهها) چرخیده دیده میشود. این شکل مانند این است که شخص به یک سمت کج شده است. در صورتی که زاویه انحنای ستون فقرات ۱۰ درجه یا بیشتر شود میتوان گفت که اسکولیوز پدید آمده است. اسکولیوز نوعی بدشکلی غیرطبیعی در ستون فقرات است که نباید با وضعیت نامناسب بدن اشتباه گرفته شود. انحراف ستون فقرات ناشی از اسکولیوز ممکن است به سمت چپ، به سمت راست یا به هر دو سمت در دو قسمت مختلف اتفاق بیفتد. هم قسمت صدری (سینهای) و هم قسمت کمری ستون فقرات ممکن است به اسکولیوز مبتلا شوند. برای درمان اسکولیوز نیز میتوان از حرکات اصلاحی انحراف ستون فقرات استفاده کرد.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#cacaca”]
متخصصین در کلینیک دکتر رئیسالسادات در درمان اسکولیوز آیدیوپاتیک جوانان، اسکولیوز مادرزادی و اسکولیوز بزرگسالان تخصص دارند و به بیماران ابزاری برای مدیریت اسکولیوز و کاهش درد ناشی از آن ارائه میدهند تا عملکرد، دامنه حرکتی، انعطافپذیری ستون فقرات آنها اصلاح شده و ستون فقرات تقویت شود. متخصصین ما طیف وسیعی از روشهای درمانی غیرجراحی را برای درمانی اسکولیوز ارائه میدهند.[/alert]
علائم
اسکولیوز میتواند خفیف، متوسط یا حاد باشد. علائم و نشانههای اسکولیوز عبارتند از:
- یک شانه به سمت پایین و ران به سمت بالا میآید به طوری که کودک کج به نظر میرسد.
- دندهها برجسته میشوند.
- یک شانه حالت بیرونزدگی پیدا میکند.
- کمر کج میشود.
- وقتی که کودک به سمت جلو خم میشود، انحنای ستون فقرات بیشتر به نظر میرسد.
انواع مختلف اسکولیوز
برخی انواع اسکولیوز عبارتند از:
- اسکولیوز آیدیوپاتیک (به دلایل ناشناخته): این نوع اسکولیوز شایعترین نوع این عارضه است و تقریباً از هر ۱۰ فرد مبتلا به اسکولیوز ۸ نفر از آنها به این نوع مبتلا هستند.
- اسکولیوز نوزادی آیدیوپاتیک: معمولاً این نوع اسکولیوز قبل از سن ۳ سالگی اتفاق میافتد. پسران بیشتر در معرض این عارضه هستند.
- اسکولیوز آیدیوپاتیک کودکان: معمولاً بین سنین ۳ تا ۱۰ سال اتفاق میافتد. دختران بیشتر در معرض این نوع از اسکولیوز قرار دارند.
- اسکولیوز نوجوانان: در بیشتر موارد عارضه اسکولیوز قبل از سنین نوجوانی و در زمان جهش رشدی اتفاق میافتد. دختران بیشتر در معرض این نوع اسکولیوز قرار دارند.
- اسکولیوز بزرگسالان: ابتلا به اسکولیوز در بزرگسالان به ندرت پیش میآید. اسکولیوز بزرگسالان در بیشتر موارد به دلیل مشکلات مفصلی به وجود میآید. در بیشتر موارد، اسکولیوز در زمان کودکی شروع میشود اما تا بزرگسالی تشخیص داده نمیشود.
انحراف ستون فقرات و اسکولیوز و بارداری بیشتر از حالتی که فرد به تنهایی دچار یکی از این شرایط باشد، میتواند در صورت بروز همزمان برای فرد نگرانکننده باشد. به هر حال، مهم است توجه داشته باشید به خاطر ابتلای مادر به اسکولیوز، نوزاد در معرض خطر قرار نمیگیرد. در این شرایط لازم است مراقبتهای خاص از فرد بیمار انجام شود، اما سلامت و رشد نوزاد به هیچ وجه به خاطر ابتلای مادر به اسکولیوز در معرض خطر نیست.
دلایل شناختهشده
از هر ۱۰ مورد ابتلا به اسکولیوز، دلیل بروز ۲ مورد از آنها شناخته شده است که این دلایل عبارتند از:
- طول پای نامساوی: وقتی که یک پا از دیگری کوچکتر باشد باعث کج شدن رانها میشود. برای جبران این کوتاهی، شانه مخالف هم حالت افتادگی پیدا میکند. به این نوع اسکولیوز “اسکولیوز جبرانی” گفته میشود.
- بیماریهای عصبی عضلانی: مانند فلج مغزی، گرفتگی عضلات میتوانند باعث کشیدگی مهرههای ستون فقرات شده و آنها را از محل خود خارج کنند.
- بیماریهای خاص: مانند استئو آرتریت
علل ابتلا به اسکولیوز آیدیوپاتیک
برخی از دلایل ابتلا به اسکولیوز عبارتند از:
- عوامل ژنتیکی: در برخی موارد اسکولیوز ریشه ژنتیکی و ارثی دارد. اختلالات دقیق ژنتیکی هنوز ناشناخته است و تحقیقات در مورد آن ادامه دارد.
- اختلالات مادرزادی: برخی از نوزادان ممکن است با اختلالات ساختاری مثل ساقه مغز و نخاع متولد شوند. این اختلالات نقش مهمی در ابتلا به اسکولیوز ایفا میکنند.
- اختلالات دیگر: مانند مشکلات در بافتهای همبند (مثل رباطها) یا سیستم عصبی
- مشکلات هورمونی: در برخی از تحقیقات این فرضیه مطرح شده که هورمونها در ابتلا به اسکولیوز نقش دارند زیرا این وضعیت در کودکانی که در حال رسیدن به سن بلوغ هستند بسیار معمول است.
مصرف غیرکافی شیر یا مصرف بیش از حد غذاهای غیرسالم تاثیری در ابتلا به اسکولیوز ندارد؛ هر چند برخی افراد به خاطر ابتلا به سایر بیماریهای استخوانی دچار اسکولیوز و مشکلات ناشی از آن میشوند، انواع عادی اسکولیوز ارتباطی با این شرایط ندارند.مصرف بیش از حد غذاهای غیرسالم نیز یک عادت بد است، زیرا میتواند باعث افزایش وزن شده و این غذاها نمیتوانند به مقدار کافی ویتامینها و مواد معدنی مورد نیاز را در اختیار بدن قرار دهند.به هر حال، تاکنون رابطه مستقیم بین اسکولیوز و رژیم غذایی مشاهده نشده است.
اسکولیوز پیشرونده
بیشتر موارد ابتلا به اسکولیوز به درمانهای پزشکی نیازی ندارند. به هر حال اسکولیوز پیشرونده نوعی از انحراف ستون فقرات است که به مرور و سال به سال بدتر و وخیمتر میشود. اسکولیوز پیشرونده اگر بدون درمان رها شود ممکن است باعث ایجاد عوارض زیر شوند:
- کمردرد ثابت
- التهاب استخوانهای ستون فقرات (مهرهها)
- اختلالات تنفسی به دلیل فشار بر دندهها و قفسه سینه
- آسیب به قلب و ریهها به دلیل بدشکلی دندهها و قفسه سینه
- عفونت قفسه سینه مانند ذاتالریه
- ایجاد مشکل در بارداری زیرا افزایش بار باعث فشار مضاعف بر ستون فقرات میشود.
- افزایش احتمال از دست دادن استخوان
- ناتوانی فیزیکی که ممکن است کار و کیفیت زندگی را مختل کند.
- افزایش احتمال ابتلا به پوکی استخوان در سنین بالا
عوامل احتمالی ایجاد کننده اسکولیوز پیشرونده
- جنسیت: دختران بیش از پسران در معرض این عارضه قرار دارند.
- سن ابتلا: عموماً گفته میشود که این بیماری در کودکی بهتر از سنین بزرگسالی درمان میشود. اگر انحنا، پیشرونده باشد، اختلالات شدیدتری به وجود خواهد آورد. نوزادانی که با اسکولیوز آیدیوپاتیک متولد میشوند بیشتر در معرض اسکولیوز پیشرونده قرار میگیرند.
- میزان انحراف ستون فقرات: وقتی شدت و زاویه انحراف ستون فقرات زیاد باشد احتمال ابتلا به اسکولیوز پیشرونده بیش از زمانی است که این زاویه کمتر باشد.
روشهای تشخیصی
هر انحراف غیرطبیعی در ستون فقرات بدون توجه به اینکه کودک دردی را احساس میکند یا نه، باید مورد بررسی قرار گیرد. تقریباً همیشه شروع اسکولیوز بدون درد است. اگر در خانواده سابقه ابتلا به اسکولیوز وجود داشته باشد کودک باید مورد ارزیابی قرار گیرد.
اسکولیوز با عکسبرداری به وسیله اشعه ایکس و معاینات دقیق فیزیکی تشخیص داده میشود. عواملی که در خلال معاینات فیزیکی مورد بررسی قرار میگیرند عبارتند از:
- شکل انحنا (برای مثال شکل “C” یا شکل “L”)
- محل انحراف (قسمت فوقانی کمر، قسمت تحتانی کمر)
- سمت انحراف انحنا به جلوی که آیا به سمت چپ است یا به سمت راست
- زاویه انحراف
درمان اسکولیوز
هدف از درمان اسکولیوز جلوگیری از پیشروی انحراف و بدشکلی ستون فقرات است. در موارد شدید اقدامات درمانی شامل موارد زیر میشود:
کمربند طبی
کمربند طبی یک گزینه برای کودکان مبتلا به اسکولیوز قبل از سنین بلوغ است. وقتی که زاویه انحراف در عکس گرفته شده به وسیله اشعه ایکس ۲۵ تا ۴۰ درجه است اما رشد اسکلتی باقی مانده باشد، بریسها مورد استفاده قرار میگیرند. استفاده از بریس برای افراد در حال رشد که انحراف ۲۰ تا ۲۹ درجه بهبود نیافته داشته باشد نیز ضروری است.
استفاده از بریس و کمربند طبی روش درمانی تضمین شدهای نیست. در برخی موارد در سنین بلوغ ممکن است ستون فقرات صاف شود. در برخی موارد دیگر بریسها فقط از بدتر شدن انحراف ستون فقرات جلوگیری میکنند یا نیاز به عمل جراحی را به تعویق میاندازند. انتخاب نوع بریس و مدت زمان استفاده از آن به وضعیت کودک بستگی دارد.
بریسهای روزانه
بریسهای اصلاح کننده راحت که میتوان از آنها در طول روز استفاده کرد و البته در شب هم میتوان آنها را پوشید برای بیشتر بیماران استاندارد بوده و قابل استفاده است.
بریسهای شبانه
وقتی که اسکولیوز ستون فقرات به صورت طبیعی تا ۳۳ درصد صاف شده باشد و فشار کمتری ناشی از جاذبه بر ستون فقرات صاف شده وارد شود میتوان برخی بریسهای فوقاصلاحی را در هنگام شب پوشید.
فیزیوتراپی
برای درمان اسکولیوز، راه حل وجود دارد اما قضیه فقط ارائه یک راه حل نیست. وقتی که شما به اسکولیوز مبتلا میشوید باید به تمام جوانب توجه داشته باشید که میتواند شامل علت ریشهای موارد اسکولیوز آیدیوپاتیک و موارد اسکولیوز مادرزادی، انقباضات در ستون فقرات که باعث از بین رفتن انعطافپذیری و کاهش دامنه حرکتی میشود، توانایی و قدرت بیمار و میزان درد ناشی از ابتلا به اسکولیوز باشد. وقتی که اقدامات درمانی فیزیوتراپی مناسب و قوی انجام میشود، شرایط برای تثبیت اسکولیوز ساخته شده و احتمالاً زاویه کاب (Cobb) و میزان چرخش مهرهها کاهش مییابد.
تمرینات شروث (Schroth)
در تمرینات شروث از تنفس عمیق برای کشیدگی دنده و قفسه سینه، باز کردن تقعر منحنی و بازگرداند بدن به مرکز استفاده میشود. در خلال این تمرینات، به فرد آموزش داده میشود که به کجا متمرکز شود تا ذهن و بدن به صورت هماهنگ ترازی بدن را حفظ کنند. این تمرینات در وضعیتی که نیروی جاذبه از روی ستون فقرات برداشته شده باشد انجام میشود و در نهایت به سمت راست برای اثرگذاری بر ستون فقرات منتقل میشود. این وضعیت به تقویت و تثبیت ستون فقرات برای انجام حرکات و فعالیتهای نرمال کمک میکند.
عمل جراحی
موارد شدید باید تحت عمل جراحی اصلاحی قرا ر گیرند. وقتی که در عکسهای گرفته شده به وسیله اشعه ایکس زاویه انحنا، ۴۵ درجه یا بیشتر دیده شود و استفاده از بریس در زمان رشد باعث کند شدن روند پیشروی اسکولیوز بیمار نشود، انجام عمل جراحی توصیه میشود. عملهای مختلف جراحی برای درمان این عارضه انجام میشود. یکی از عملهای جراحی که توصیه میشود عمل جراحی “فیوژن خلفی ستون فقرات و ابزار دقیق” است. این عمل شامل محکم کردن و جوش دادن مهره آسیبدیده به تکه استخوان برداشته شده از لگن بیمار است. میلهها، قلابها، پیچها، سیمها یا ابزار دیگر که از طریق جراحی قرار داده میشوند ستون فقرات را درحالی که استخوان پیوندی مهرهها را به هم چسبانده است، صاف نگه داشته میشوند. این ایمپلنت معمولاً دائمی است.
آیا این بیماری در آزمایشهای غربالگری جنین قابل تشخیص هست؟