دررفتگی، نیمه دررفتگی و جابجایی کشکک (مفصل زانو): درمان، علائم و علت
بیثباتی کشکک معمولاً باعث میشود بیمار احساس خالی شدن زانو یا ضعیف بودن حرکت در محل مفصل داشته باشد. بیثباتی کشکک یا استخوان پاتلوفمورال میتواند با ورم و درد جلو زانو همراه بوده و به دو گروه اصلی بیثباتی اولیه و بیثباتی ثانویه قابل تفکیک باشد.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#cacaca”]
دکتر رئیس السادات دارای تخصص در حوزه روشهای درمان محافظهکارانه برای تمام انواع دررفتگی، نیمه دررفتگی و بیثباتی زانو است. ایشان اعتقاد دارند ارائه خدمات درمانی همواره میبایست با بالاترین کیفیت ممکن انجام شود و به منظور دستیابی به نتایج بهینه، ارائه مجموعه گستردهای از روشهای درمان دستی، فیزیوتراپی و کایروپراکتیک به بیمار از اهمیت خاص برخوردار است.[/alert]
آناتومی
استخوان کشکک بزرگترین استخوان غضروفی در بدن انسان است و در ناحیه بین عضله چهار سر ران و تاندونهای کشکک قرار دارد. عملکرد این استخوان شبیه اهرم و قرقره است. به عنوان یک اهرم، استخوان کشکک باعث تقویت فشار وارد شده توسط عضله چهار سر ران در هنگام ایجاد کشیدگی در مفصل زانو میشود. به عنوان یک قرقره، استخوان کشکک میتواند نیروی عضله چهار سر ران را تغییر جهت داده و خم شدن زانو در جهتهای مختلف را امکانپذیر کند.
انواع ناپایداریهای استخوان کشکک
ناپایداری اولیه استخوان کشکک
این نوع مشکل معمولاً با تعدادی از مکانیزمهای مختلف همچون سستی یا انعطافپذیری بیش از حد رباطهای اطراف زانو همراه است. به این ترتیب معمولاً موقعیت استخوان کشکک در داخل مفصل زانو بالا رفته و در محل غیرعادی قرار میگیرد. در این شرایط برجستگی استخوان درشتنی در ناحیه جلو و بالای این استخوان به سمت خارج یا پهلوی استخوان متمایل خواهد شد.
ناپایداری ثانویه استخوان کشکک
این شرایط معمولاً در نتیجه دررفتگی اولیه زانو ایجاد میشود. در واقع رباط میانی استخوان کشکک نقش تثبیتکننده برای مفصل زانو داشته و از حرکت آن در جهت نامناسب جلوگیری میکند. هنگامی که استخوان کشکک دچار دررفتگی شود، این ساختار ممکن است از شرایط عادی خود خارج شده و باعث ایجاد ناپایداری ثانویه برای استخوان کشکک شود.
دررفتگی زانو
دررفتگی مفصل زانو زمانی ایجاد میشود که این استخوان از محل مناسب آن خارج شود. استخوان کشکک یکی از شناختهترین استخوانهای سر زانو است. این استخوان در یک شیار به شکل حرف V در جلوی زانو قرار گرفته تا به این ترتیب حرکت کشکک به جلو و عقب در هنگام خم کردن یا صاف کردن پا امکانپذیر شود.
دررفتگی استخوان کشکک یکی از مشکلات بسیار متداول و معمول در بین افراد است. روشهای درمان قابل استفاده در این شرایط شامل دستکاری غیر جراحی استخوان کشکک، بیحرکت کردن مفصل، مصرف دارو، و استفاده از روشهای فیزیوتراپی است. در برخی موارد، ممکن است نیاز به استفاده از عمل جراحی برای ترمیم دررفتگی وجود داشته باشد.
مکانیسم آسیبدیدگی
معمولاً دو نوع خاص از آسیبدیدگیها میتواند باعث ایجاد دررفتگی در استخوان کشکک شود. این آسیبدیدگیها به شرح زیر هستند:
نوع ۱٫ این شرایط زمانی مشاهده میگردد که یک انقباض شدید در عضلات چهار سر ران به همراه خم شدن یکباره و چرخش خارجی استخوان درشتنی بر روی استخوان ران ایجاد شود. این وضعیت در اکثر مواقع علت ایجاد دررفتگی در استخوان کشکک است.
نوع ۲٫ این شرایط در هنگام وارد شدن ضربه مستقیم به کشکک در وضعیتی که زانو در حالت خم قرار دارد، ایجاد گردیده و در عمل میتواند باعث دررفتگی استخوان کشکک شود. به هر حال این نوع آسیبدیدگی کمتر در بین افراد مشاهده میشود.
علتها و دلایل
وارد شدن ضربه مستقیم یا حرکت غیرعادی زانو میتواند باعث دررفتگی استخوان کشکک شود. مثالهایی از این شرایط به شرح زیر هستند:
- وارد شدن ضربه مستقیم به زانو یا آسیبدیدگی آن در نتیجه شرایطی مثل زمین خوردن
- کشیدگی خاص که باعث وارد شدن فشار از یک سمت به سمت دیگر استخوان کشکک شود
- حرکتهای چرخشی یکباره
عوامل خطر
فاکتورهایی که میتواند احتمال ایجاد دررفتگی استخوان کشکک را افزایش دهند، به شرح زیر هستند:
- کاهش عمق شیار V شکل جلوی زانو
- زانوی ضربدری- در این شرایط زاویه زانوها به سمت داخل قرار گرفته و زانوی دو پا در هنگام صاف شدن پاها با یکدیگر تماس پیدا میکنند.
- کف پای صاف- صاف بودی گودی کف پاها
- چرخش بیش از حد پاها- چرخش پا به داخل در هنگام راه رفتن یا دویدن
سایر عواملی که میتوانند باعث ایجاد بیثباتی در استخوان کشکک شوند، به شرح زیر هستند:
- عضلات ضعیف پا
- بالا بودن بیش از حد استخوان کشکک بر روی استخوان ران
- ضعیف و کشیده شدن رباطها در نتیجه دررفتگی قبلی استخوان کشکک
علائم و نشانهها
تعدادی از علائم نیمه دررفتگی کشکک زانو در ادامه آورده شده است:
- درد و ورم شدید در محل زانو
- خم شدن زانو در هنگامی که وزن بدن روی آن قرار میگیرد
- سفتی زانو
- ظاهر غیرعادی زانو
تشخیص
به منظور تشخیص مشکل پزشک شرح حال بیمار را دریافت کرده و علائم وی را بررسی میکند. در این زمان لازم است از معاینه فیزیکی وضعیت زانو استفاده شود تا به این ترتیب هرگونه ناراحتی و ورم در زانو تشخیص داده شود. در صورت امکان، پزشک از بیمار میخواهد که راه برود. به این ترتیب پزشک میتواند با بررسی شرایط راه رفتن بیمار به خوبی مشکل وی را تشخیص دهد. علاوه بر این، برای تشخیص این مشکل و شدت آن میتوان از آزمایشهای تصویربرداری به شرح زیر استفاده کرد:
- عکس رادیولوژی
- سی تی اسکن
- اسکن سی تی آنژیوگرافی (CTA)
- اسکن ام آر آی (MRI)
درمان
دستکاری وضعیت مفصل
در صورتی که استخوان کشکک به خودی خود به شیار V شکل در محل اولیه باز نگردد، پزشک با دستکاری وضعیت استخوان آن را به محل اولیه باز میگرداند.
پرایس (PRICE)
منظور از اصطلاح پرایس عبارت از حفاظت (protection)، استراحت (rest)، یخ درمانی (ice)، کمپرس (compress) و بالا نگه داشتن مفصل (elevation) است.
استفاده از بریس یا گچ گرفتن
استفاده از بریس یا گچ گرفتن کشکک میتواند به بیحرکت کردن آن کمک کرده و ترمیم رباطهای مفصلی را امکانپذیر کند. به این ترتیب موقعیت استخوان کشکک در یک بریس برای پایداری و حفاظت بیشتر تثبیت میشود. در اکثر مواقع لازم است بیمار از این روش برای حدود ۴ هفته استفاده کند. به این ترتیب حرکتهای زانو تا زمانی بازیابی مجدد ثبات آن، محدود خواهد شد.
استفاده از کفش طبی
استفاده از کفش طبی میتواند به کنترل قدمهای فرد در هنگام راه رفتن یا دویدن کمک کرده و نیز فشار وارد شده به استخوان کشکک را کاهش دهد.
مصرف دارو
در این شرایط از داروهای خاص برای کاهش ورم و بهبود شرایط مشکل استفاده میشود. برای مثال در این رابطه میتوان از داروهای ضدالتهاب غیر استروئید و داروهای مسکن درد برای کنترل درد و ورم بیمار استفاده کرد.
فیزیوتراپی
متخصصان فیزیوتراپی از روشهای خاص برای حرکت دادن زانو و وارد کردن فشار به مفصل برای کمک به درمان دررفتگی استفاده میکنند. روشهای فیزیوتراپی شامل تمرینهای حرکتی تقویتی و کشیدگی در عضلات ران و نیز سایر حرکتهایی است که برای بهبود دامنه حرکت مورد استفاده قرار میگیرند. معمولاً از فیزیوتراپی برای کنترل شرایط زیر استفاده میشود:
- کنترل درد و ورم
- پیشگیری از تشکیل جراحت بافت نرم
- کمک به تشکیل کلاژن
- اصلاح شرایط و ایجاد کشیدگی در عضلات چهار سر ران و عضله زردپی
- حفظ قدرت، انعطافپذیری، و پایداری عضله
- بهبود قدرت حفظ تعادل و دامنه حرکت عضلات
توجه داشته باشید تقویت عضلات پا میتواند به پیشگیری از موارد احتمالی دررفتگی در آینده کمک موثر کند.
عمل جراحی
در صورت تکرار شرایط دررفتگی یا نیمه دررفتگی زانو در مواردی که آسیبهای شدید برای بافت نرم ایجاد گردد، احتمالاً لازم است برای رفع مشکل از عمل جراحی استفاده شود. علاوه بر این معمولاً از عمل جراحی در مواردی استفاده میشود که شرایط بیمار نسبت به روشهای درمان عادی واکنش مناسب نشان ندهد. عمل جراحی برای مشکل دررفتگی و نیمه دررفتگی شامل موارد زیر است:
- ترمیم آرتروسکوپی غضروف آسیب دیده، یا اصلاح وضعیت رباطها و تاندونها برای تثبیت موقعیت استخوان کشکک
- بازسازی رباط میانی کشکک به منظور کمک به حفظ پایداری و پیشگیری از دررفتگی مجدد آن.
پیشگیری
برای کمک به پیشگیری از دررفتگی استخوان کشکک، لازم است عضلات چهار سر ران و عضله زردپی با انجام تمرینهای حرکتی تقویتی و کششی، قوی و نیرومند نگه داشته شوند.
سلام.۱۱ ماه است که عمل رباط صلیبی انجام دادم و از بعد عمل عمل هنگام خم و راست کردن مفصل صدای خرد خرد و تق تق از زانوم میاد. در بعضی حالات احساس بی ثباتی میکنم اما دکتر و ام ار ای نشون میده که رباط ها سالمه. اما تغییر شکل کشکک ندارم میخوام بدونم احتمال در رفتگی کشکک هست؟
سلام خیر
سلام
دو سالی هست که نمیتونم به صورت دو زانو بشینم چون وقتی دوزانو میشینم پام قفل میشه و احساس درد خیلی بدی رو زانو هام میکنم .
آیا در رفتگی کشک هست