روماتیسم زانو: درمان، علائم و علت
آرتریت روماتوئید (RA) یا روماتیسم مفصلی، یک بیماری خود ایمنی است که اغلب از طریق تأثیری که بر جفت مفاصل (در هر دو طرف بدن) میگذارد، شناخته میشود. این بیماری به سینوویت یا سینوویوم التهابی منجر میشود و ممکن است تغییراتی مزمن و تخریبی در غضروفها، رباطها و ساختارهای استخوانی زانو ایجاد کند.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#cacaca”]
روماتیسم مفصلی از انواع التهابی آرتروز محسوب میشود، طبق گزارش ایرنا از اظهارات دکتر سید احمد رئیس السادات در این زمینه، ایشان آرتروز را یک بیماری مزمن و پیشرونده با خاصیت فرسایشی دانسته اند که تاکنون هیچ داروهای شیمیایی یا روش های فیزیکی برای درمان قطعی یا جلوی از پیشرفت آن به طور کامل شناخته نشده است. سعی کلی در این بیماری، بهبود عملکرد حرکتی با کاهش درد و خشکی مفصل زانوی بیمار است. ایشان اصلاح الگوی زندگی، کاهش وزن و بهبود انعطاف پذیری عضلات زانو، مصرف مسکن ها یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، روش جدید ازن درمانی، گرمادرمانی عمقی، اولتراسوند و تحریکات الکتریکی و برخی دیگر از روش های طب فیزیکی و فیزیوتراپی را از موارد کنترل این بیماری برشمردند.
[/alert]
آناتومی زانو
زانو یک مفصل لولایی ویژه است که بین استخوان فمور (استخوان ران) و استخوان درشت نی (استخوان ساق پا) قرار میگیرد. کشکک زانو (کپسول زانو) نقشی کلیدی را در مکانیزم قرقرهای آن در از هم باز کردن مفصل زانو (راست کردن پا) ایفا میکند. کشکک همچنین از قسمت جلویی مفصل نیز محافظت میکند. غضروف مفصلی بصورت لایهای بروی انتهای استخوانها قرار میگیرد و اصطکاک را کاهش میدهد، در همین حال دو بافت اختصاصی به نام منیسک که بین سطح صاف استخوان درشت نی و کندیلهای پایهی استخوان فمور قرار دارند، به عنوان ضربه گیر عمل میکنند. رباط جانبی یا کولترال حرکت جانبی زانو را به حداقل میرساند و رباط متقاطع یا صلیبی همزمان با اینکه اجازهی خم و راست شدن را به زانو میدهد، از حرکت بیش از حد آن به جلو و عقب نیز جلوگیری میکند.
علت
وقتی که روماتیسم مفصلی زانو را تحت تأثیر قرار میدهد، لایهی سنوویومی که سطح استخوانها را پوشش میدهد، ضخیمتر میشود و مایع مفصلی مازادی را تولید میکند.
این مایع اضافه، به همراه مواد شیمیایی التهابی که سیستم ایمنی بدن آزاد میکند، باعث تورم و آسیب به غضروف، که مانند لایهای بین مفاصل عمل میکند، خواهد شد و این موضوع علت روماتیسم مفصلی زانو و ساییدگی و درد مفاصل می باشد .
علائم
از علائم روماتیسم زانو میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- افزایش تدریجی درد
- درد و سفتی زانو. درد در اغلب مواقع و صبحها همراه با سفتی شدید
- خشکی صبحگاهی که بیش از یک ساعت طول میکشد، شایع است. مفاصل ممکن است پس از یک ساعت بی تحرکی، گرم، حساس و دچار خشکی شوند.
- مفاصل ممکن است خشک و متورم شوند، به نحوی که خم و راست کردن زانوها دشوار شود.
- درد و خشکی، پس از یک دورهی بی تحرکی به بیشترین حد خود خواهند رسید.
- درد زانو اغلب در مفاصل یکسان در دوطرف بدن احساس میشود.
- در نتیجهی این بیماری ممکن است احساس ضعف، قفل شدن زانو یا خم شدن ایجاد شود.
- صدای ترک خوردن یا خرد شدن
- دامنهی حرکتی ضعیف
- از دست رفتن فضای مفصلی
- تغییر شکل زانو
تشخیص
تشخیص بیماری روماتیسم زانو همانند سایر مفاصل بر مبنای اصول یکسانی است.
روند تشخیص این بیماری با بررسی تاریخچه آغاز بیماری و شدت علائم روماتیسم مفصلی زانو، به همراه سابقه خانوادگی بیماری یا سایر اختلالات خود ایمنی شروع میشود.
در مرحله بعد، معایناتی فیزیکی در محل آسیب دیده و دیگر مفاصل برای مشاهدهی تورم، درد و علائم التهاب انجام میشود. گسترهی حرکتی زانو، میزان درد، حساسیت و خشکی آن نیز مورد بررسی قرار میگیرد.
پرسشنامههایی تحت عنوان پرسشنامههای ارزیابی سلامت (HAQ) برای سنجش میزان از کار افتادگی بیمار و کیفیت زندگی او وجود دارند. این پرسشنامهها به همراه مشاهدات شخصی بیمار از ابتلا به این بیماری ثبت شده و مورد ارزیابی قرار میگیرند.
آزمونهای تشخیصی
مجموعهای از آزمونها برای تشخیص این بیمار وجود دارند ولی با این حال نتایج هیچکدام قطعی نیست.
بدلیل وجود التهاب، ممکن است آزمایشات خونی مانند آزمایش پروتئین واکنشی سی و آزمایش سرعت رسوب گلبولهای قرمز انجام شوند، هر چند که علائم ویژهای برای التهاب وجود ندارد.
آزمون عامل روماتوئید، روش نسبتا خاص است. این عامل در نزدیک به ۸۰ درصد از تمام افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی وجود دارد. البته ممکن است حضور این عامل در مراحل اولیه بیماری تشخیص داده نشود. علاوه بر این، ممکن است تست عامل روماتوئید برای هر ۱ نفر از ۲۰ فرد سالم، مثبت باشد. بنابراین حضور عامل روماتوئید نیز، کاملاً نشان دهنده روماتیسم مفصلی نیست.
برای مشاهدهی میزان آسیب مفاصل در اثر این بیماری، ممکن است انجام تصویر برداری اشعه X، اسکن MRI و سی تی اسکن درخواست شوود. تصاویر بدست آمده از اشعه X معمولاً میزان از دست رفتن فضای مفصلی در زانوی آسیب دیده را نشان می دهد.
درمان
اهداف درمان رماتیسم زانو شامل دو بخش هستند: تسکین علائم این بیماری و جلوگیری از پیشرفت بیماری و آسیب بیشتر به مفاصل.
مسکنها و داروهای ضد التهاب
برای کاهش علائم، استفاده از مسکنها و داروهای ضد التهابی، اولین روش درمان روماتیسم مفصلی زانو است. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) از جملهی داروهایی هستند که به طور گستردهای برای کنترل علائم روماتیسم مفصلی مورد استفاده میگیرند. با این حال، به دلیل عوارض جانبی این داروها، ممکن است استفاده از آنها تنها برای مدتی کوتاه تجویز شود.
داروهای ضد روماتیسمی و اصلاح کنندهی بیماری (DMARD ها)
برای جلوگیری از پیشرفت آسیب به مفاصل، از داروهای ضد روماتیسمی و اصلاح کنندهی بیماری یا DMARDها به طور گستردهای استفاده میشود. این داروها از مکانیزمهای متنوعی برای درمان برخوردارند و از طریق کاهش تورم مفصل و درد، کاهش علائم التهاب حاد خونی و جلوگیری از پیشرفت آسیب به مفاصل، عمل میکنند. متوترکساتها، سولفاسالازینها و لفلونامیدها، هیدروکسی کلروکینها، نمک طلا و سیکلوسپورینها از جملهی این داروها هستند. با وجود تمام مزایا، DMARD ها نیز با درجات مختلفی از عوارض جانبی همراه هستند.
کورتیکواستروئیدها
کورتیکواستروئیدها داروهایی ضد التهاب هستند. این داروها به منظور کاهش التهاب مفاصل ممکن است به صورت خوراکی یا تزریق مستقیم به فضاهای مفصلی تجویز شوند.
عوامل بیولوژیکی
استفاده از عوامل بیولوژیک، رویکردی جدید در درمان بیماری روماتیسم مفصلی است. مهار کنندههای TNF از اولین عوامل بیولوژیکی دارای مجوز هستند که اتانرسپتها، اینفیلیکسیمابها، ادالیمومب ها و سرتولیزومابها از جملهی آنها محسوب میشوند. آنتی بادیهای مونوکلونال مانند آباتاسپتها، ریتوکسیمابها و توکلیزومابها نیز از این دسته هستند.
درمانهای حمایتی
درمانهایی حمایتی شامل ورزش، حفاظت از مفاصل و پشتیبانی روانی، با هدف کمک به مقابله با علائم و ناتوانیهای همراه با این بیماری انجام میشوند.
اصلاح شیوهی زندگی
اصلاح شیوهی زندگی، مانند کاهش وزن و تغییر ورزشها از دویدن و پریدن به شنا یا دوچرخه سواری که از خطر آسیب رساندن به زانو کم میکند. کاهش وزن همچنین میتواند میزان فشار بر مفاصل بار بر، مانند زانو را نیز کاهش دهد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی بخش مهمی از درمان رماتیسم زانو ناتوانکننده است. این کمک می کند تا میزان انعطاف پذیری و قدرت مفاصل در حد مطلوبی نگهداری شود.
دستگاه های کمکی
دستگاههای کمکی، مانند عصا، واکر، پاشنه کشهای بلند و غیره میتوانند در مقابله با ناتوانیهای مرتبط با روماتیسم زانو بسیار یاریرسان باشند.
جراحی
جراحی ممکن است به منظور حفظ عملکرد مفاصل یا جلوگیری از عدم کارکرد آنها انجام شود. درمان جایگزینی مفصل، در مواردی که مفصل کارایی خود را از دست میدهد، انتخاب میشود. جراحیهای مختلفی برای تصحیح مشکلات مفاصل وجود دارند. جایگزینی تمام یا قسمتی زانو اغلب برای بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی توصیه می شود.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.