علت و درمان قوس و گودی زیاد کف پا

قوس زیاد کف پا (گودی زیاد کف پا) وضعیتی است که در آن قسمت میانی کف پای شما قوس زیاد و بیش از اندازه‌ای دارد. به خاطر گودی کف پا، در هنگام ایستادن و راه رفتن، فشار زیادی به قسمت پاشنه و قسمت جلویی پا (زیر انگشتان) وارد می‌شود. قوس زیاد کف پا می‌تواند موجب بروز علائم و نشانه‌های بسیاری مانند درد و عدم تعادل شود. این مشکل ممکن است در هر سنی بروز کند و ممکن است در هر دو پا و یا تنها یکی از پاها باشد.

[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#cacaca”]

تشخیص صحیح علت گودی کف پا از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است چرا که علت اصلی زیاد بودن قوس کف پا، تعیین‌کننده‌ی این موضوع است که روند پیشروی این مشکل در آینده چگونه خواهد بود. در صورتی که گودی زیاد کف پا به علت اختلالات سیستم عصبی بدن یا بیماری‌های دیگر باشد، به احتمال زیاد این وضعیت در آینده شدید‌تر می‌شود . از طرف دیگر در صورتی که قوس زیاد کف پا به اختلالات سیستم عصبی بدن مربوط نباشد، ظاهر پا با گذشت زمان تغییر نمی‌کند.

شما می‌توانید قوس زیاد کف پای خود را درمان کنید و مجبور نیستید که اجازه دهید این مشکل موجب درد و ناراحتی شما شود و در توانایی حرکتی شما اختلال ایجاد کند. در صورتی که از درد پا ناشی از گودی زیاد کف پا رنج می‌برید، می‌توانید با یکی از متخصصین یا رزیدنت‌های ما در کلینیک مشورت کنید و از آن‌ها کمک بخواهید. شما می‌توانید از طریق شماره‌های ۰۲۱۲۲۱۱۹۹۴۶ و ۰۲۱۲۲۱۱۹۹۴۸ با ما تماس حاصل فرمایید.[/alert]

علت‌ها و دلایل

انواع قوس و گودی کف پا معمولا بر اثر اختلالات سیستم عصبی یا دیگر بیماری‌ها مانند فلج مغزی (فلج مغزی)، شارکوت-ماری-توث، اسپینا بیفیدا ( مهره شکاف‌دار)، فلج اطفال، دیستروفی عضلانی یا سکته مغزی (سکته) می‌باشد. در سایر موارد، گودی زیاد کف پا  بر اثر یک بدشکلی مادرزادی یا اختلال وراثتی است.

علائم و نشانه‌ها

گودی زیاد کف پا موجب بروز علائم مختلفی در فرد می‌شود، چرا که پای شخص در این حالت فشارهای وارد شده به پا را به طور طبیعی جذب نمی‌کند:

• گودی زیاد کف پا حتی در حالت ایستاده هم بسیار زیاد است و پاشنه‌ی پا به سمت داخل منحرف می‌شود.
• معمولا قوس زیاد کف پا در هر دو پا به طور یکسان است و به مرور زمان نیز شدت می‌یابد.
• شخص در هنگام راه رفتن و ایستادن احساس درد می‌کند.
• به این علت که پاشنه‌ی پا به سمت داخل چرخیده است، پاها ناپایدار و نامتعادل هستند.

عوارض

• وارد شدن فشار بیش از حد به پایه‌ی انگشت شست موجب می‌شود که شخص مستعد ابتلا به سزاموئیدیت (Sesamoiditis) (مشخصه‌ی این بیماری، درد در قسمت جلویی پا و خصوصا در پایین شست پا است) یا شکستگی استخوان سزاموئید باشد.

• فشار‌های بیش از حدی که به علت قوس زیاد کف پا به پا وارد می‌شود موجب کشیده شدن تاندون‌هایی می‌شود که در قسمت جانبی و خارجی پا قرار دارند و بیمار مستعد ابتلا به تاندونیت پرونئال می‌شود. (تاندونیت پرونئال به معنای التهاب تاندون‌هایی است که در شیار زیر برآمدگی استخوانی در خارج مچ پا قرار دارند).

• گودی زیاد کف پا موجب افزایش فشار بر قسمت داخلی مچ پا شده و در نتیجه ممکن است به قسمت داخلی مفصل مچ پا (معمولا قسمت استئوکندرال تالار) آسیب وارد شود و حتی شخص به آرتروز مچ پا  دچار شود.  (آرتروز مچ پا موجب درد و تورم مچ پا می‌شود. راه رفتن و ایستادن موجب تشدید علائم می‌شوند و بیماران مبتلا به آرتروز مچ پا معمولا کمی لنگان راه می‌روند).

• ساختار و الگوی وارد شدن فشار بر روی پا (در موارد ابتلا به قوس زیاد کف پا) موجب می‌شود که شخص مستعد بروز آسیب‌ها و مشکلات زیر باشد:
  • پیچ خوردن مچ پا، شکستن مچ پا در قسمت خارجی پنجمین متاتارسال (شکستگی جونز (افرادی که به شکستگی جونز دچار شده‌اند، در قسمت خارجی و میانی پای خود احساس درد می‌کنند))؛ و درد در زیر انگشت شست پا (سزاموئیتیس).

• انگشت چکشی (خمیده شدن انگشتان پا) یا انگشت چنگالی (انگشتان مانند حالت مشت کرده خمیده هستند).

• تشکیل پینه در قسمت جلویی پا (زیر پنجه)، کناره‌های پا و پاشنه‌ی پا که می‌تواند موجب پیچ خوردن مچ پا و شکستگی‌های فشاری شود.

برخی از افرادی که به قوس زیاد کف پا دچار هستند ممکن است دچار افتادگی پا شوند که به علت ضعف عضله‌ای در پا و مچ پا است که عدم عملکرد صحیح آن موجب افتادگی پا در هنگام قدم برداشتن و بلند کردن پا از روی زمین می‌شود. افتادگی پا معمولا نشانه‌ی وجود یک مشکل مربوط به سیستم عصبی بدن می‌باشد.

تشخیص

برای تشخیص قوس زیاد کف پا، پزشک ابتدا سوابق پزشکی بیمار را بررسی می‌کند و به شرح حال او گوش می‌دهد. سپس مچ پا و گودی کف پا به دقت مورد بررسی قرار می‌گیرد و همچنین پزشک به دنبال نشانه‌های احتمالی وجود میخچه و پینه، انگشت چکشی یا چنگالی (خمیدگی انگشتان) می‌گردد. قدرت عضلانی پاها و نحوه‌ی راه رفتن بیمار و هماهنگی بین اعضا و عضلات مختلف ارزیابی می‌شود و در صورتی که پزشک به وجود مشکل در سیستم عصبی مشکوک باشد، کل پاها ( ران و ساق پا) بررسی می‌شود. دکتر رییس‌السادات همچنین، به کف کفش بیمار توجه می‌کند و به دنبال الگوی خاصی در نحوه‌ی ساییده شدن کف کفش می‌گردد.

گاهی اوقات نیز لازم است برای بررسی‌های بیشتر از تصاویر رادیوگرافی استفاده شود. علاوه بر این ممکن است دکتر رییس‌السادات بیمار را برای بررسی‌های تخصصی‌تر سیستم عصبی،  به یک متخصص عصب‌شناسی ارجاع دهد.

روش‌های درمان غیرجراحی

در مراحل اولیه درمان لازم است ابتدا روش‌های درمان غیر‌جراحی به کار گرفته شوند. روش‌های درمان غیرجراحی قوس زیاد کف پا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

فیزیوتراپی

انجام فیزیوتراپی موجب رفع گرفتگی عضلات و بهبود قدرت عضلاتی می‌شود که پیش از این بسیار ضعیف شده‌اند. روش‌های درمان غیرتهاجمی برای درمان بیمارانی با گودی زیاد کف پا شامل روش‌هایی برای کاهش فشار وارد شده به کف پا با استفاده از کفش‌ها و کفی‌های طبی مخصوص می‌شود.

کفی طبی

کفی‌های طبی به طور سفارشی ساخته و داخل کفش قرار داده می‌شوند.  این کفی‌ها می‌توانند در حفظ تعادل و پایداری پاها و جذب فشار‌های وارد شده به کف پا بسیار موثر باشند. با استفاده از کفی طبی مخصوص، بیمار در حال ایستادن و راه رفتن احساس راحتی می‌کند، چرا که وزن بدن از روی نقاطی که پیش از این تحت فشار مضاعف بوده‌اند، برداشته می‌شود.

اصلاح نوع کفش

کفش‌هایی که ساق کوتاهی دارند به خوبی مچ پا را حمایت می‌کنند و کفش‌هایی که قسمت عقبی پاشنه‌ی آن‌ها پهن‌تر است، برای حفظ تعادل و ثبات پاها مناسب هستند.

استفاده از بریس

متخصصین ما در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی ممکن است برای ثبات بیشتر پا و مچ پا، استفاده از بریس را تجویز کنند.

استفاده از بریس همچنین در کنترل افتادگی پا نیز موثر است. در برخی از بیماران نیاز به استفاده از آتل و سایر لوازم مخصوص می‌باشد. برای درمان قوس و گودی کف پا از محافظ قوس پا نیز بهره گرفته می شود.

تزریق بوتاکس

تزریق بوتاکس در عضلات نازک‌نی بلند (peroneus longus) و تیبیالیس (tibialis) در بیماران مبتلا به CMT آزمایش شده است و به موفقیت نرسیده است.

تمریناتی برای بهبود قوس زیاد کف پا

خوشبختانه انجام برخی از تمرینات می‌تواند در کنترل برخی بدشکلی‌ها که در مراحل اولیه هستند بسیار کمک کند و همچنین درد ناشی از قوس زیاد کف پا را تسکین دهد. در ادامه با برخی از این تمرینات آشنا می‌شویم:

• کشش با حوله: بنشینید و پاهای خود را دراز کنید و یک حوله به دور پنجه‌ی پای خود قرار دهید و دو طرف آن را با دست بگیرید. پای خود را به سمت خودتان خم کنید و در ادامه پنجه‌ی پا را با کمک حوله به طرف خود بکشید.

• کشش در حالت ایستاده به طرف دیوار و زانوی خم: رو به دیوار بایستید و کمر خود را کاملا صاف نگه دارید و کف دستان خود را به دیوار بگذارید. یک پا را جلوی پای دیگر بگذارید و هر دو زانوی خود را خم کنید و کل بدن خود را به سمت جلو متمایل کنید و از دستان خود برای حفظ تعادل استفاده کنید. در حین خم کردن زانو‌ها، پاشنه‌ی پای شما باید با زمین در تماس باشد و از زمین فاصله نگیرد.

• فشار به انگشتان پا- انگشتان دست خود را در بین انگشتان پا قرار دهید. انگشتان پای خود را تا جایی که می‌توانید فشار دهید و عضلات آن را منقبض کنید . این کار را ده ثانیه انجام دهید و سپس عضلات خود را شل کنید.

• تمرین “رول” برای انگشتان پا: با پای برهنه بایستید و روی انگشتان پای خود بلند شوید. به آرامی پای خود را پایین بیاورید به طوری که در حین پایین آوردن پا بتوانید بگویید ” رول” (طی دو یا سه ثانیه پای خود را به آرامی پایین بیاورید) .

• برداشتن توپ گلف با انگشتان: سعی کنید با انگشتان پای خود یک توپ گلف را از روی زمین بردارید و آن را در یک سبد بیاندازید. اگر این کار برایتان مشکل است می‌توانید در ابتدا یک پارچه (یا دستمال) یا یک تیله را با انگشتان خود بگیرید.

این تمرینات موجب تقویت و کشش عضلات و بافت‌های همبندی می‌شود که به ثبات و تعادل پا کمک می‌کنند. با افزایش انعطاف پذیری و قدرت این عضلات، احتمال آسیب دیدن آن‌ها و بروز مشکل کمتر می‌شود.

جراحی

در صورتی که روش‌های درمان غیرجراحی هیچ تاثیری بر کاهش درد و بهبود تعادل بدن بیمار نداشته باشد، ممکن است نیاز به انجام جراحی باشد. هدف از انجام جراحی، کاهش درد بیمار، افزایش تعادل و ثبات پاها و کمک به بهبود ضعف عضلانی می‌باشد. دکتر رییس السادات با توجه به شرایط خاص هر بیمار، بهترین روش جراحی را برای او انتخاب می‌کند. در مواردی که علت بروز گودی زیاد کف پا، اختلالات سیستم عصبی باشد، ممکن است در آینده نیاز به انجام مجدد جراحی باشد، چرا که بیماری به مرور زمان پیشروی می‌کند.